Blog

Kredyt złotówkowy bez WIBOR

Kredyt złotówkowy bez WIBOR? W dzisiejszych czasach niewiele osób może pozwolić sobie na komfort zakupu mieszkania bez kredytu hipotecznego. Pozostali muszą posiłkować się finansowaniem z banku, aby kupić wymarzone M. Oczywiście za kredyt (jak i za każdy inny produkt finansowy) trzeba zapłacić. Wynagrodzenie to powinno jednak być uczciwe. Bank jest instytucją zaufania publicznego i nie może wprowadzać swoich klientów w błąd co do jego wysokości, czy też wykorzystywać ich niedoinformowania.

Spis treści

Na przestrzeni ostatnich lat banki masowo oferowały kredytobiorcom kredyty w oparciu o zmienną stopę oprocentowania, najczęściej tzw. WIBOR + marża. Kredyty te nazywane są powszechnie kredytami złotówkowymi. Oferta kredytów ze stałym oprocentowaniem była znikoma (aby spełnić wymogi KNF) i na pewno nie rekomendowana w kontakcie z klientem. Do złudzenia przypomina to kazus frankowiczów, którym wmawiano, że nie mogą wziąć innego kredytu jak we frankach. Aktualnie, po skokowym wzroście stóp procentowych, raty kredytu podwoiły się a niekiedy potroiły. Banki zacierają ręce, a kredytobiorcy zadają sobie pytanie – co robić? Wydaje się jednak, że “złotówkowicze” będą mogli liczyć na pomoc, podobnie jak miało to miejsce w przypadku frankowiczów. Kredyt złotówkowy bez WIBOR nie jest jedynie pobożnym życzeniem. Pierwsze orzeczenia wskazują, że sądy biorą w obronę złotówkowiczów. Argumenty wydają się przy tym naprawdę mocne i można liczyć, że ukształtuje się pozytywna linia orzecznicza.

Kredyt złotówkowy bez WIBOR – czy to możliwe?

Tak, kredyt złotówkowy bez WIBOR wydaje się możliwy. Ma to związek z dwiema kwestiami:

  • bank nie wręczył regulaminu ustalania WIBOR przed zawarciem umowy,
  • bank nie poinformował kredytobiorcę o ryzyku wzrostu stóp procentowych.

Odnosząc się do pierwszego argumentu, przytoczyć należy treść art. 384 § 1 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

„Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.”

Każdy przedsiębiorca, zawierając umowę z konsumentem, powinien mu wręczyć wszystkie dokumenty, z których wynikają prawa i obowiązki konsumenta. Takim dokumentem jest z pewnością regulamin ustalania wysokości stawki WIBOR. Wskaźnik ten nie jest bowiem wprost powiązany z wysokością stóp procentowych ustalanych przez NBP. Najlepiej to widać, gdy porówna się wysokość stopy referencyjnej NBP oraz WIBOR w danym momencie (WIBOR jest zawsze większy o ok. 1-1,5%). Wskaźnik ten jest ustalany przez spółkę GPW Benchmark S.A., która każdego dnia do godz. 11:00 zbiera informacje od banków o tym, po jakim oprocentowaniu pożyczyłyby pieniądze innym bankom. Innymi słowy, banki, przedstawiając określone informacje, same wpływają na wysokość WIBOR, a więc na wysokość rat, które trzeba im płacić… Nie trzeba być prawnikiem, aby zauważyć, że nie jest to do końca fair.

Większość kredytobiorców zawierała umowę w przekonaniu, że wysokość ich zobowiązań będzie zależała wyłącznie od działań NBP, ustalającego wysokość stóp procentowych. Miało to najczęściej związek z nieprecyzyjnymi informacjami, które przekazywane im były przez pracowników banku, a nadto – z papierowymi informacjami o ryzyku, które również mogły wprowadzać w błąd kogoś, kto nie jest prawnikiem lub ekonomistą, bowiem często dochodziło do pomieszania pojęć stawki referencyjnej ustalanej przez NBP i tego, co bank nazywał stawką referencyjną, czyli WIBOR. Należałoby wymagać, aby regulamin, z którego wynika to, jak ustalany jest WIBOR, był wręczany przed zawarciem umowy, co najczęściej nie miało jednak miejsca. Konsumenci otrzymywali przeważnie link do strony internetowej, z której ten regulamin można byłoby pobrać. Jest to jednak niewystarczające, aby uznać wymóg z art. 384 § 1 k.c. za spełniony. Oznacza to, że regulamin ten nie powinien mieć wpływu na prawa i obowiązki konsumenta, w konsekwencji zaś wynikałby stąd kredyt złotówkowy bez WIBOR.

Niedozwolone postanowienia umowne związane z WIBOR

To, że regulamin ustalania WIBOR nie został wręczony konsumentowi, to jedna sprawa. Istnieją również podstawy do uznania, że postanowienia umów kredytów złotówkowych są niedozwolone, czyli że kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Przyjmuje się, że przedsiębiorca jest zobowiązany do lojalności względem konsumenta. Przejawiać się to powinno w takim konstruowaniu postanowień umownych, aby nie wprowadzać go w błąd. Co więcej, można wymagać od banku, aby dochował należytej staranności w tym, aby konsument zrozumiał skutki, na jakie się pisze zawierając umowę o kredyt ze zmiennym oprocentowaniem. Tymczasem, biorąc pod uwagę proces sprzedaży kredytu (brak rzetelnej informacji, zniechęcania do kredytu o stałym oprocentowaniu, dwuznaczne postanowienia itp.), zasadny wydaje się zarzut, że bank swojego obowiązku nie wykonał. To z kolei otwiera drogę do kolejnego wniosku, że postanowienia umowy kredytu były niejednoznaczne i miały na celu dezinformację konsumenta, a w konsekwencji – że są niedozwolone. Skutkiem takiej interpretacji jest przyjęcie, że odnośne postanowienia umowy nie wiążą konsumenta, i przyjmuje się fikcję, jakby nigdy nie zostały wprowadzone do umowy.

Skutki usunięcia WIBOR z umowy kredytu złotówkowego

No dobrze, postanowienia dotyczące WIBOR zostają usunięte z umowy, ale co oznacza kredyt złotówkowy bez WIBOR i jaki ma to wpływ na wysokość rat kredytowych? Po pierwsze, będzie to skutkowało ich obniżeniem. Oprocentowanie kredytu będzie ustalane wyłącznie na podstawy marży ustalonej w umowie. Mając na uwadze wystrzelenie wysokości WIBOR w 2022 r., obniżka raty będzie bardzo znacząca. Po drugie, możliwe będzie dochodzenie od banku zwrotu nadpłat dotychczas uiszczonych rat. Kwota, której będzie można żądać, równać się będzie różnicy pomiędzy ratami, które zostały zapłacone, a hipotetyczną wysokością rat, przy przyjęciu, że kredyt hipoteczny byłby oprocentowany samą marżą.

Unieważnienie umowy kredytu złotówkowego

Kredyt złotówkowy bez WIBOR to jednak nie jedyna rzecz, o którą można walczyć. W niektórych wypadkach będzie można pójść dalej i żądać uznania umowy kredytu złotówkowego za nieważną. Kłania się tutaj orzecznictwo powstałe na gruncie kredytów frankowych, a w szczególności wyrok TSUE z dnia 3 października 2019 r., sygn. akt: C-260/18 (tzw. wyrok w sprawie Państwa Dziubak), w którym Trybunał stwierdził że:

„Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.Urz.UE.L z 1993 r., Nr 95, s. 29) należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie temu, aby sąd krajowy, po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru niektórych warunków umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i oprocentowanego według stopy procentowej bezpośrednio powiązanej ze stopą międzybankową danej waluty, przyjął, zgodnie z prawem krajowym, że ta umowa nie może nadal obowiązywać bez takich warunków z tego powodu, że ich usunięcie spowodowałoby zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy.“

Powyższy pogląd został zaaprobowany także przez Sąd Najwyższy, w wyroku z dnia 11 grudnia 2019 r., sygn. akt: V CSK 382/18. Innymi słowy, jeżeli dane postanowienie jest uznane za niedozwolone, to nie można go zastąpić przepisem prawa lub normą pozaprawną (np. zwyczajem). Mamy zatem umowę, która posiada lukę. Idąc dalej przyjąć trzeba, że strony nie zamierzały zawrzeć umowy o takim charakterze (tzn. z perspektywy banku umowy oprocentowanej samą marżą), a więc trzeba uznać umowę za nieważną w całości.

Skutki unieważnienia kredytu złotówkowego

Skutkami unieważnienia kredytu złotówkowego są:

  • brak obowiązku zapłaty jakiegokolwiek oprocentowania czy prowizji na rzecz banku,
  • obowiązek zwrotu bankowi różnicy między kwotą udzielonego kredytu a sumą rat dotychczas spłaconych (gdy ta druga wartość jest niższa),
  • obowiązek zwrotu kredytobiorcy przez bank różnicy między sumą wpłaconych rat a kwotą kredytu (gdy ta pierwsza wartość jest wyższa).

Z ekonomicznego punktu widzenia mamy zatem darmowy kredyt, za który nic nie płacimy. Analizując zasadność dochodzenia roszczenia w takim kształcie, należy wziąć pod uwagę możliwości finansowe do spłaty pozostałej, nominalnej kwoty kredytu. Nie ma jednak konieczności, aby iść tak daleko ze swoim roszczeniem i można pozostać jedynie przy roszczeniu o usunięcie WIBOR z umowy.

Spłacony kredyt hipoteczny a dochodzenie roszczeń

Roszczenia o usunięcie WIBOR z umowy czy też o unieważnienie kredytu złotówkowego nie są zarezerwowane jedynie dla posiadaczy aktywnych umów. Uprawnienia, o których mowa w niniejszym tekście, przysługują także posiadaczom spłaconych kredytów. W takim wypadku, powództwo będzie skupiało się na odzyskaniu nadwyżki nadpłaconych rat. W przypadku kredytów spłaconych przez wiele lat możemy tu zatem mówić o naprawdę znacznych kwotach.

Koszty postępowania

Górna granica opłaty od pozwu w sprawach związanych kredytem złotówkowym to 1.000,00 zł (jeden tysiąc złotych 00/100). Jest to atrakcyjna wysokość, która nie powinna stanowić istotnej przeszkody ekonomicznej przed wniesieniem pozwu. Odrębną kwestią jest ustalenie wysokości wynagrodzenia kancelarii za prowadzenie sprawy, które będzie ustalane odrębnie, w zależności od nakładu pracy i stopnia skomplikowania sprawy.

Zabezpieczenie powództwa na czas procesu

Warto zaznaczyć, że aby ograniczyć ryzyko procesowe związane z pozwem, przed wytoczeniem powództwa można złożyć wniosek o zabezpieczenie roszczenia na czas procesu. Opłata sądowa od takiego wniosku to 100 zł. W przypadku jego oddalenia, ryzykujemy tylko wskazane 100 zł. Jeżeli natomiast wniosek zostanie uwzględniony, będzie to oznaczało, że Sąd wstępnie podziela argumenty za usunięciem WIBOR z umowy lub jej unieważnieniem. W rezultacie, ryzyko przegrania sprawy znacznie spada i szanse na wygranie sprawy wzrastają. Tak też było w przypadku wydania słynnego postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 3 listopada 2022 r. w sprawie I Co 556/22, gdzie doszło do udzielenia zabezpieczenia.

Adwokat Kancelaria Kraków – Pomoc

Aktualnie wnoszone są pierwsze pozwy w sprawach dotyczących kredytów złotówkowych. Nie można zatem powiedzieć jeszcze nic pewnego odnośnie tego, w jakim kierunku pójdzie orzecznictwo. Wydaje się jednak, że kredyt złotówkowy bez WIBOR jest możliwym. Argumenty wydają się naprawdę przekonujące i zdroworozsądkowe, co potwierdzają też pierwsze orzeczenia. Nie zmienia to jednak faktu, że w tego typu sprawach nie można liczyć na żadne gwarancje za wyjątkiem tego, że sprawa zostanie poprowadzona z należytą starannością.

Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.

dr Aleksandra Rychlewska-Hotel, adwokat

dr Aleksandra Rychlewska-Hotel, adwokat

Jestem adwokatem specjalizującym się w prawie karnym. Ukończyłam studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie uzyskałam również stopień doktora nauk prawnych z dziedziny prawa karnego. Jestem członkiem Izby Adwokackiej w Krakowie. Więcej o mnie...

Bezpieczeństwo prawnokarne
Jak mogę Państwu pomóc?
Zakres pomocy prawnej różnić się będzie w zależności od Państwa roli w postępowaniu karnym: osoba oskarżona bądź pokrzywdzona. Odrębna oferta kierowana jest także do jednostek organizacyjnych, gdzie pomoc prawna ma zasadniczo charakter pozaprocesowy.
sprawy karne - osoba pokrzywdzona

Pokrzywdzony

sprawy karne - jednostka organizacyjna

Jednostka organizacyjna

Kontakt