Metropolitan Investment stało się ostatnio przedmiotem ożywionych komentarzy. Zeszły tydzień przyniósł bowiem wiele doniesień prasowych dotyczących zatrzymania przez CBA osób zarządzających grupą spółek Metropolitan Investment. Czynności zostały dokonane na polecenie Prokuratury Regionalnej w Poznaniu, a zgodnie z przekazanymi informacjami do sądu skierowany został wniosek o zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Podejrzanym grozi kara pozbawienia wolności do 10 lat. Jak wynika z komunikatu CBA, czynności w sprawie prowadziła także Komisja Nadzoru Finansowego, której ustalenia były wsparciem dla organów ścigania.
Spis treści
Poniżej krótkie omówienie sprawy dla osób zainteresowanych, których inwestycja w obligacje Metropolitan Investment okazała się nietrafiona.
Działalność Metropolitan Investment S.A.
Spółka Metropolitan Investment S.A. oferowała swoim Klientom możliwości inwestowania kapitału w projekty oparte na nieruchomościach. Z założenia miały się one charakteryzować wysokim stopniem bezpieczeństwa oraz atrakcyjną stopą zwrotu.
Inwestycje były przygotowywane i przeprowadzane w dwojaki sposób. Pierwszym były obligacje emitowane najczęściej przez specjalnie utworzone w tym celu spółki, które za środki pozyskane z tego finansowania miały przeprowadzić inwestycję na określonej nieruchomości (bardzo często była to budowa centrum handlowego lub apartamentów), a następnie skomercjalizować ją. Zyski miały być oczywiście przeznaczone na spłatę kapitału obligacji wraz z odsetkami.
Drugim rodzajem inwestycji były tzw. projekty udziałowe, w których inwestorzy nie nabywali dłużnych papierów wartościowych (obligacji), a stawali się wspólnikami danej spółki celowej poprzez objęcie w niech udziałów. Gdy z biegiem czasu część obligacji stawała się wymagalna, a dana spółka nie była w stanie obsłużyć długu i wypłacić należnego kapitału, inwestorom proponowano konwersję wierzytelności wynikających z obligacji na udziały w spółkach. Z jednej strony spółka traciła dług, a z drugiej trony inwestor stawał się współwłaścicielem (w sensie ekonomicznym) określonego przedsiębiorstwa.
Do cieszących się największym zainteresowaniem projektów można zaliczyć: PROJEKT WAWER, YIELD MASZEWO, PROJEKT KOŁO, PROJEKT POLONEZA, PROJEKT CHRZANÓW, PROJEKT LANCIEGO, METRPOLITAN SPV, LIQUID SKY, BRIGHT LIGHTS, PROJEKT KWIDZYŃ, PROJEKT ŻOLIBORZ RUDZKA, PROJEKT BULWARY WROCŁAWSKIE, PROJEKT POŁANIEC, PROJEKT SARMACKA, APARTAMENTY ANTALOVY.
Zabezpieczenia obligacji – administrator hipoteki i poręczenie
Obligacje emitowane przez spółki z grupy Metropolitan Investment były co do zasady zabezpieczone. Najczęstszym sposobem zabezpieczenia była hipoteka ustanawiana na jednej lub kilku nieruchomościach. W tym celu powoływany był administrator hipoteki, który ma za zadanie wykonywać prawa z hipoteki na rzecz obligatariuszy. Jakkolwiek obligatariusze mają prawo do samodzielnego wykonywania praw z hipoteki (co potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., sygn. akt III CZP 55/19), tak skorzystanie z usług administratora hipoteki było z pewnością ułatwieniem.
Drugim zabezpieczeniem obligacji, z którym można było spotkać się w praktyce, było poręczenie spółki-matki, czyli Metropolitan Investment S.A., za zobowiązania spółek-córek. W tym wypadku dodatkowo spółka-matka poddawała się egzekucji z aktu notarialnego w trybie art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c. Notarialne poddanie się egzekucji znacznie upraszcza całą procedurę, ponieważ nie jest konieczne inicjowanie postępowania sądowego przeciwko poręczycielowi.
Oczywiście samo ustanowienie zabezpieczeń w sensie prawnym nie oznacza jeszcze, że będą one miały ekonomiczną wartość i doprowadzą do zaspokojenia obligatariuszy. Po pierwsze, poręczyciel może bowiem nie posiadać majątku wystarczającego do wykonania zobowiązań za emitentów. Po drugie, nieruchomości obciążone hipotekami mogą nie posiadać w rzeczywistości takiej wartości, jaka wynikała z wyceny, bądź też zmienić swoją wartość w czasie in minus. W praktyce może się również okazać, iż w ramach postępowania egzekucyjnego nieruchomość nie znajdzie chętnego nabywcy.
Projekty udziałowe Metropolitan Investment
W przypadku projektów udziałowych sprawa jest nieco bardziej skomplikowana. Inwestorzy nie nabywali bowiem obligacji, które uprawniają do żądania po prostu określonej sumy pieniężnej. Obejmując udziały, inwestorzy stawali się współwłaścicielami spółki. Z perspektywy odzyskania zainwestowanego kapitału przysługiwało im prawo zbycia udziałów za określoną cenę (przy uwzględnieniu ewentualnych ograniczeń w zbywaniu udziałów), prawo do dywidendy czy też prawo do uzyskania odpowiedniej części z majątku likwidowanej spółki.
Jeżeli jednak dane przedsięwzięcie nie zakończyłoby się sukcesem, inwestorom nie będzie przysługiwało jakieś szczególne roszczenie o wypłatę określonej sumy pieniędzy. W tym kontekście ważne jest zatem to, żeby odpowiednio skoordynować działania z pozostałymi wspólnikami i przejąć kontrolę nad zarządzaniem danym projektem celem doprowadzenia go do skutku i odzyskania zainwestowanych środków. Nie jest to jednak zadanie łatwe.
Metropolitan Investment a piramida finansowa
Jak wynika z komunikatu CBA, osoby zatrzymane podejrzewane są o zbudowanie i zarządzanie tzw. piramidą finansową w latach 2018-2020.
Ani kodeks karny, ani żadna inna ustawa nie definiuje tego, czym jest piramida finansowa. Najczęściej rozumie się przez to organizację, która z kolejnych wpłat (inwestycji) dokonywanych na jej rzecz, finansuje spłatę swoich wcześniejszych zobowiązań. Środki wpłacane przez inwestorów najczęściej nie są przeznaczane na cele, na które miały być przeznaczone. W przypadku Metropolitan Investment funkcjonariusze CBA ustalili, że znaczna część środków była przeznaczana na inne cele niż te określone w warunkach emisji obligacji. Mogłoby to prowadzić do wniosku, że wypłacane odsetki były finansowane z kolejnych wpłat na dalsze serie obligacji. Zarzut piramidy finansowej byłby tym samym uzasadniony, niemniej na tym etapie za wcześnie by cokolwiek przesądzać.
Prawdopodobne zarzuty – oszustwo i naruszenie celu emisji obligacji
Z informacji prasowych wynika, że podejrzanym grozi kara do 10 lat pozbawienia wolności. Mając na uwadze wysokość zagrożenia karą, można domniemywać, że podejrzanym postawiono zarzut oszustwa co do mienia znacznej wartości (czyli takiego, którego wartość przekracza kwotę 200.000,00 zł) – art. 284 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. Opis czynu zabronionego będzie zawierał najprawdopodobniej wprowadzenie w błąd co do możliwości wywiązania się zaciąganego zobowiązania lub celu, na który mają być przeznaczane środki. Niekorzystnym rozporządzeniem majątkowym będzie oczywiście zainwestowanie określonej sumy pieniężnej w projekty Metropolitan Investment.
Oczywiście, w grę może wchodzić także kwalifikacja z innych przepisów. Relewantne mogą być w szczególności przepisy ustawy o obligacjach, a w szczególności art. 93 tejże ustawy. Zgodnie z jego treścią „Kto przeznacza środki pochodzące z emisji obligacji na inne cele niż określone w warunkach emisji, podlega grzywnie do 5 000 000 zł, karze pozbawienia wolności do lat 2 albo obu tym karom łącznie”. Oznacza to, że odpowiedzialności karnej mogłyby podlegać osoby już za samo przeznaczenie środków z emisji na inny cel.
Wszystkich zainteresowanych szerzej tym jak wygląda odpowiedzialność karna za oszustwo oraz odpowiedzialność karna emitenta obligacji odsyłam do poszczególnych wpisów na moim blogu, gdzie szerzej omawiałem te kwestie.
Pomoc pokrzywdzonym przez Metropolitan Investment
Sprawa związana z Metropolitan Investment będzie niewątpliwie skomplikowana pod kątem stanu faktycznego oraz prawnego. Z pewnością warto skorzystać z pomocy profesjonalnego prawnika. Adwokat nie tylko oceni Państwa sytuację prawną, ale również doradzi najlepsze rozwiązanie. Szczególnie istotna może być reprezentacja przed organami ścigania, a następnie przed sądem, w celu ochrony swoich praw. Nie bez znaczenia pozostaje także kwestia złożenia wniosku o obowiązek naprawienia szkody. Mieć należy przy tym na uwadze, że obowiązek naprawienia szkody uzależniony jest od wydania wyroku skazującego, co w praktyce trwa kilka dobrych lat…
Toczące się postępowanie karne to jednak tylko jedna strona medalu. Po drugiej znajdują się kwestie cywilne i roszczenia przysługujące obligatariuszom lub wspólnikom poszczególnych spółek. W zależności od danego projektu inwestycyjnego i jego sytuacji finansowej, nadal mogą istnieć szanse na odzyskanie zainwestowanych środków lub chociaż ich części. Dużo będzie zależało od tego, jak szybko zostaną podjęte odpowiednie działania, jak również – o czym była mowa powyżej – czy uda się skoordynować działania pomiędzy wierzycielami. Współpraca taka może okazać się nieodzowna szczególnie przy projektach udziałowych, gdzie kluczowe będzie przejęcie kontroli nad poszczególnymi spółkami.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
