Niezłożenie wniosku o upadłość w terminie rodzić może poważne konsekwencje nie tylko cywilnoprawne. Przedsiębiorcy muszą być tego świadomi zwłaszcza w obecnie. W związku z wprowadzeniem stanu epidemiologicznego w Polsce już dziś wiele firm znajduje się na skraju bankructwa. Pandemia koronawirusa zmusiła władze państwowe do podjęcia daleko idących środków bezpieczeństwa w celu zapobiegnięcia rozprzestrzenianiu się wirusa. Zamknięte restauracje, zamknięte kina i teatry, zamknięte ośrodki sportu i rekreacji. W niektórych branżach obrót gospodarczy został całkowicie wstrzymany. Choć za pomocą tzw. tarczy antykryzysowej rząd stara się wyciągnąć pomocną rękę do przedsiębiorców, tak już dziś wiele firm stoi na skraju bankructwa. Rodzi się pytanie, czy iść w upadłość, czy jednak się wstrzymać… Warto tymczasem wiedzieć, że ustawodawca przewidział odpowiedzialność karną za niezłożenie wniosku o upadłość w terminie.
Spis treści
Wniosek o ogłoszenie upadłości
Przesłanki ogłoszenia upadłości zostały określone bezpośrednio w ustawie. Jak wynika z regulacji Prawa upadłościowego, podstawą do ogłoszenia upadłości jest stan niewypłacalności dłużnika. Ów stan niewypłacalności rozumiany jest jako utrata przez dłużnika zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że o niewypłacalności mówić należy wtedy, gdy opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. W przypadku osoby prawnej (bądź jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną), zastrzega się dodatkowo, że stan niewypłacalności zachodzi także wtedy, gdy zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jej majątku, a stan ten utrzymuje się dłużej niż 24 miesiące.
Przedsiębiorca na bieżąco powinien monitorować sytuację finansową firmy. Jeśli zajdą podstawy do ogłoszenia upadłości, zobowiązany jest natomiast w terminie trzydziestu dni złożyć w sądzie upadłościowym wniosek o ogłoszenie upadłości.
Odpowiedzialność karna za niezłożenie wniosku o upadłość w terminie
Co grozi za niezłożenie wniosku o upadłość w terminie? Zgodnie z art. 586 k.s.h. członek zarządu albo likwidator spółki prawa handlowego, który nie zgłasza wniosku o upadłość spółki pomimo zaistnienia ku temu podstaw, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Co wymaga podkreślenia, odpowiedzialność karna z art. 586 k.s.h. ograniczona jest wyłącznie do wskazanych w tym przepisie osób, a to nie rozciąga się w szczególności na osoby prowadzące indywidualną działalność gospodarczą. Co więcej, odpowiedzialność za niezgłoszenie wniosku o upadłość warunkowana jest świadomością istnienia warunków uzasadniających ogłoszenie upadłości. Spóźniony wniosek o ogłoszenie upadłość karalny jest tylko w przypadku działania umyślnego. Nieumyślne niezłożenie wniosku o upadłość w terminie nie jest tutaj karalne.
Odpowiedzialność karna za niezłożenie wniosku o upadłość w terminie nie wyczerpuje się przy tym w przepisie art. 586 k.s.h. W zależności od stanu faktycznego sprawy, dłużnik może odpowiadać za jedno z przestępstw na szkodę wierzycieli.
Działanie na szkodę wierzycieli
Przestępstwa działanie na szkodę wierzycieli zostały bliżej omówione we wcześniejszym wpisie (zob. Czy działanie na szkodę wierzycieli jest karalne?). W miejscu tym zaznaczyć niemniej trzeba, że w sytuacji, gdy członek zarządu lub likwidator spółki świadomie nie zgłasza wniosku o upadłości i jednocześnie udaremnia lub uszczupla zaspokojenie wierzycieli poprzez pomniejszanie potencjalnej masy upadłościowej, ponosić może on odpowiedzialność zarówno z art. 586 k.s.h., jak i art. 300 § 1 k.k. Przestępstwo z art. 300 § 1 k.k. zagrożone jest już karą pozbawienia wolności do lat 3.
Z drugiej strony, jeśli członek zarządu albo likwidator spółki zdaje sobie sprawę z grożącej niewypłacalności oraz z tego, że nie ma możliwości zaspokojenia wszystkich wierzycieli, spłaca lub zabezpiecza tylko niektórych z nich, nie składając zarazem wniosku o ogłoszenie upadłości, grozi mu odpowiedzialność karna z art. 586 k.s.h. oraz art. 302 § 1 k.k.
Wreszcie, przepis art. 301 § 3 k.s.h. przewiduje odpowiedzialność karną dłużnika za lekkomyślne doprowadzenie do swojej upadłości lub niewypłacalności, w szczególności przez trwonienie majątku bądź zaciąganie zobowiązań lub zawieranie transakcji oczywiście nierentownych. Czyn ten zagrożony jest grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Co tymczasem istotne, przepis ten stanowić może podstawę do ukarania osoby, która nie złożyła wniosku o upadłość w terminie nie mając świadomości zaistnienia ku temu warunków. Działanie to mieści się bowiem w szerokim pojęciu „lekkomyślnego doprowadzenia do upadłości lub niewypłacalności”.
Odnotować w tym miejscu jeszcze trzeb, że odpowiedzialność karna za działanie na szkodę wierzycieli nie jest ograniczona tylko do członków zarządu bądź likwidatorów spółki prawa handlowego. W powyższych, przykładowych stanach faktycznych, jeśli mamy do czynienia z przedsiębiorcą działającym w innej formie prawnej, dłużnik może odpowiadać za przestępstwa z art. 300 § 1 k.k. czy art. 302 § 1 k.k. lub art. 301 § 3 k.k.
Podsumowanie
Kwarantanna i powiązany z nią zastój gospodarczy jest niezwykle trudnym okresem dla całej w zasadzie Europy. W pierwszej kolejności należy się rzecz jasna martwić o zdrowie własne i osób najbliższych. Nie można jednak tracić z pola widzenia problemów finansowych, które dotykają naszą działalność. Jeśli przesłanka stanu niewypłacalności została spełniona, należy niestety podjąć decyzję co do złożenia wniosku o upadłość. Niezłożenie wniosku o upadłość w terminie pociągać może za sobą dalej idące konsekwencje.
Zapraszam jednocześnie do zaznajomienia się z ofertą: Przestępstwa przeciwko wierzycielom.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
