Blog

Sfałszowanie weksla (art. 310 k.k.)

Sfałszowanie weksla jest również istotnym problemem dla prawidłowości obrotu wekslowego, co wypełnienie weksla in blanco w sposób sprzeczny z wolą wystawcy. Prawo karne reaguje na obie te sytuacje. W jednym z niedawnych wpisów zajmowałam się kwestią wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z deklaracją wekslową. W obrocie zdarzają się jednak i takie przypadki, gdy dochodzi do sfałszowania podpisu wystawcy weksla lub też do podrobienia jego treści. O tym będzie też niniejszy wpis.

Spis treści

Sfałszowanie weksla a przestępstwo fałszerstwa

Jak zostało to omówione we wskazanym już wpisie (tutaj link: Wypełnienie weksla in blanco niezgodnie z deklaracją), wypełnienie weksla in blanco sprzecznie z deklaracją wekslową jest przykładem przestępstwa tzw. fałszu materialnego, które zostało opisane w art. 270 § 2 k.k. Sfałszowanie weksla podpadać już natomiast będzie pod przestępstwa fałszowania pieniędzy, o którym mowa w art. 310 k.k. Zgodnie z tym przepisem:

„§ 1. Kto podrabia albo przerabia polski albo obcy pieniądz, polski albo obcy znak pieniężny, który został ustalony jako prawny środek płatniczy, jednak nie został jeszcze wprowadzony do obiegu, inny środek płatniczy albo dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce lub z pieniędzy, innego środka płatniczego albo z takiego dokumentu usuwa oznakę umorzenia, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

§ 2. Kto pieniądz, inny środek płatniczy lub znak pieniężny albo dokument określone w § 1 puszcza w obieg albo go w takim celu przyjmuje, przechowuje, przewozi, przenosi, przesyła albo pomaga do jego zbycia lub ukrycia, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

§ 4. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1 lub 2, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.

Przedmiot czynności wykonawczej

Dobrem prawnym chronionym przez art. 310 k.k. jest zaufanie do autentyczności pieniędzy oraz papierów wartościowych, które znajdują się w obrocie. Ochroną tą objęty jest również weksel, będącym „dokumentem uprawniającym do otrzymania sumy pieniężnej”. Podkreślił to Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 13 marca 2003 r., sygn. akt II AKa 52/03, gdzie czytamy:

„Weksel in blanco jest dokumentem uprawniającym do otrzymania określonej sumy pieniężnej w rozumieniu art. 310 § 1 KK. Z chwilą złożenia na nim swojego podpisu wystawca wie, że mogą być wpisane do niego dane, które wywołać mogą określone skutki prawne w sferze obrotu publicznego, jak też stanowić mogą przeciwko dłużnikowi tytuł egzekucyjny.”

Sąd Apelacyjny w Katowicach rozwinął także powyższą myśl w wyroku z dnia 20 maja 2010 r., sygn. akt: II AKa 105/10, zgodnie z którym:

„Weksel in blanco potwierdza istnienie prawa majątkowego, jest zatem papierem wartościowym dającym podstawę do otrzymania sumy pieniężnej, a w konsekwencji może być dokumentem uprawniającym do otrzymania sumy pieniężnej, o którym mowa w art. 310 § 1 KK. Dopiero po uzupełnieniu weksla in blanco i przekształceniu go w weksel zupełny będzie on stanowił rolę środka płatniczego. Nie jest więc tak, iż jedyną wartością przedmiotowego weksla było uzyskanie nakazu zapłaty. To przecież nakaz zapłaty został wydany w oparciu o przedłożony weksel jako dokument stwierdzający prawo do otrzymania określonej w nim sumy pieniężnej.”

Sfałszowanie weksla realizować zatem może znamiona art. 310 k.k.

Czynność sprawcza

Jeżeli chodzi o samą czynność sprawczą to sfałszowanie weksla następować będzie przede wszystkim poprzez sfałszowanie podpisu na wekslu. Przypomnieć należy, że przestępstwem jest także podpisanie się za kogoś innego za jego zgodą. Podrobiony podpis oznacza natomiast podrobiony weksel.

Drugim przypadkiem, który może często wystąpić w przypadku weksli, jest przerobienie weksla poprzez zmianę treści dokumentu już istniejącego. Przykładowo, w sytuacji, gdy sprawca przerabia wpisaną już kwotę w wystawionym wekslu, następuje sfałszowanie weksla.  Momentem dokonania przestępstwa z art. 310 § 1 k.k. to będzie nim chwila wytworzenia dokumentu, bez względu na to, czy został on puszczony w obieg.

Puszczenie sfałszowanego weksla w obieg

Sfałszowanie weksla to jednak rzecz, puszczenie w obieg sfałszowanego dokumentem to rzecz odrębna. W art. 310 § 2 k.k. ustawodawca przewidział dodatkową podstawę odpowiedzialności karnej za samo puszczenie w obieg sfałszowanego weksla.

Co znamienne, „puszczeniem w obieg” będzie nie tylko przekazanie papieru wartościowego osobie, która uważa go za autentyczny i ma zamiar realizować na jego podstawie uprawnienia z weksla. Relewantnym „puszczeniem w obieg” będzie także przekazanie weksla jakiejkolwiek innej osobie, która zamierza puścić go w obieg, np. pośrednikowi. Istotne z perspektywy oceny zamiaru jest jednak to, aby sprawca wiedział, że wprowadzany do obiegu przez niego weksel jest fałszywy.

Z puszczeniem w obieg będziemy mieli do czynienia w szczególności wówczas, gdy ktoś na zabezpieczenie swoich roszczeń przedstawił weksel, podpisany rzekomo przez osobę trzecią. Innym, częstym przypadkiem może być także sytuacja, gdy ktoś chce sprzedać podrobiony weksel. Teoretycznie za puszczenie w obieg mogłaby odpowiadać także osoba dysponująca wekslem, na którym został sfałszowany jej własny podpis. Czynności wprowadzenia do obrotu nie będzie bowiem prowadziła do konwalidacji papieru wartościowego.

Warto zaznaczyć, że „puszczeniem w obieg”, penalizowanym na gruncie art. 310 § 2 k.k., nie będzie złożenie sfałszowanego weksla w sądzie i dochodzenie na jego podstawie wierzytelności. W zależności od stopnia świadomości, można by rozważać w tym przypadku kwalifikację czynu z art. 286 k.k. jako tzw. oszustwo sądowe, ukierunkowane na wprowadzenie sądu w błąd co do roszczenia, będącego przedmiotem spotu. Odsyłam Państwa w tym kontekście do wpisu: Oszustwo w procesie cywilnym. Użycie weksla w pozwie „puszczeniem w obieg” jednak nie będzie.

Do obrony jest zarazem stanowisko, zgodnie z którym jeżeli remitentowi wręczany jest sfałszowany weksel przez pośrednika, to również w tym wypadku nie będziemy mówić o puszczenia weksla w obieg. Wynika to z faktu, że zgodnie z dominującym poglądem, wierzytelność wekslowa ma charakter umowny. Do jej powstania konieczna jest zatem umowa i wydanie weksla pierwszemu wierzycielowi, a więc remitentowi. Nie mamy tu jeszcze do czynienia z puszczeniem w obieg, gdyż wierzytelność i sam papier wartościowy są dopiero kreowane.

Wprowadzenia do obrotu mógłby dokonać dopiero remitent, przenosząc weksel na osobę trzecią, w drodze pierwszego indosu. Dopiero bowiem z tą czynnością możemy mówić o tym, że weksel został puszczony w obieg. To właśnie indos jest sposobem na przenoszenie wierzytelności wekslowej, który gwarantuje nabywcy zaufanie do treści weksla, a wystawcy weksla uniemożliwia zasadniczo podnoszenie zarzutów, które by mu przysługiwały do poprzednich właścicieli weksla (art. 17 Prawa wekslowego).

Co prawda wierzytelność wekslowa może być przeniesiona także w drodze zwykłego przelewu wierzytelności, jednakże w tym wypadku przelew nie różni się w jakikolwiek sposób od cesji innej wierzytelności. Sam dokument weksla stanowi jedynie dowód, że taka wierzytelność kiedyś powstała. Innymi słowy, w tym wypadku weksel nie pełni żadnej funkcji obiegowej, a więc nie sposób mówić o wprowadzaniu weksla do obrotu.

Odpowiedzialność karna za sfałszowanie weksla

Kara za sfałszowanie weksla jest bardzo surowa. W przypadku udowodnienia winy, sprawca będzie podlegał karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności. Samo puszczenie w obieg sfałszowanego weksla karane jest łagodniej. Zagrożenie wynosi tutaj od jednego roku do lat 10. W przypadku mniejszej wagi możliwe jest zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary.

Fałszerstwo weksla jest także jednym z niewielu przestępstw, przy których karalne jest także samo przygotowanie do jego popełnienia. W takim wypadku sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Adwokat Prawo Karne Gospodarcze Kraków – pomoc prawna

Sfałszowanie weksla to poważny zarzut i sprawy nie można bagatelizować. Jako adwokat zdaję sobie sprawę, że często w skutek przestępstwa naruszona jest nie tylko norma prawa karnego, ale także interesy majątkowe. Sprawy tego typu wymagają szerszego spojrzenia, przez co pomoc prawna adwokata jest nieoceniona.

Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.

dr Aleksandra Rychlewska-Hotel, adwokat

dr Aleksandra Rychlewska-Hotel, adwokat

Jestem adwokatem specjalizującym się w prawie karnym. Ukończyłam studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie uzyskałam również stopień doktora nauk prawnych z dziedziny prawa karnego. Jestem członkiem Izby Adwokackiej w Krakowie. Więcej o mnie...

Bezpieczeństwo prawnokarne
Jak mogę Państwu pomóc?
Zakres pomocy prawnej różnić się będzie w zależności od Państwa roli w postępowaniu karnym: osoba oskarżona bądź pokrzywdzona. Odrębna oferta kierowana jest także do jednostek organizacyjnych, gdzie pomoc prawna ma zasadniczo charakter pozaprocesowy.
sprawy karne - osoba pokrzywdzona

Pokrzywdzony

sprawy karne - jednostka organizacyjna

Jednostka organizacyjna

Kontakt