Tarcza Antykryzysowa ma na celu złagodzenia negatywnych skutków pandemii koronawirusa dla gospodarki. Powszechna kwarantanna oznacza dla znacznej większości przedsiębiorców zawieszenie działalności gospodarczej. Problemy finansowe przedsiębiorców oznaczają zarazem problemy pracowników, których wynagrodzenie jest zagrożone. Część podmiotów gospodarczych w mniejszym zakresie odczuwa jednak skutki kwarantanny. Manipulowanie przychodem celem uzyskania wsparcia w ramach Tarczy Antykryzysowej może być tym niemniej częstą praktyką, mająca na celu wyłudzenie pomocy, która przedsiębiorcy niekoniecznie jest niezbędna.
Spis treści
Tarcza Antykryzysowa: od czego uzależniona jest pomoc?
Tytułem wstępu, wsparcie finansowe w ramach Tarczy Antykryzysowej nie jest co do zasady uzależnione od dochodu. Choć jest to przedmiotem krytyki, ustawodawca odwołuje się najczęściej do przychodu przedsiębiorcy. Tak jest przykładowo w przypadku tzw. świadczenia postojowego. Przysługuje ono osobie samozatrudnionej (lub osobie zatrudnionej na podstawie umowy cywilnoprawnej) jeżeli przychód uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc i nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału. Podobnie wygląda przesłanka zwolnienia z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r. Przychód z działalności nie może być wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r.
Przychód na gruncie Tarczy Antykryzysowej rozumiany jest zgodnie z przepisami o podatku dochodowym. W przypadku działalności gospodarczej są to kwoty należne (niekoniecznie faktycznie otrzymane) po odliczeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży opodatkowanych podatkiem od towarów i usług przychodem będzie kwota należna pomniejszona o podatek VAT.
Niekiedy ustawodawca odnosi się również do spadku obrotów gospodarczych (np. przy świadczeniach na rzecz ochrony miejsc pracy). Przez spadek obrotów gospodarczych rozumie się tutaj spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym, biorąc za punkt odniesienia relewantny okres wcześniejszy.
Czy mogę wystawić fakturę w następnym miesiącu, aby otrzymać pomoc?
Zasada ogólna jest taka, że fakturę wystawia się nie później niż 15-ego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę (art. 106i ust. 1 ustawy o podatku VAT). Wyjątki od tej zasady odnoszą się do poszczególnych usług i towarów. Przykładowo, w przypadku usług budowlanych lub budowlano-montażowych fakturę należy wystawić w przeciągu 30 dni od wykonania usługi.
Wysokość przychodu za dany miesiąc nie jest jednak obliczana na podstawie wartości faktur wystawionych w danym miesiącu. Nawet jeśli faktura za usługi wykonane w marcu 2020 r. zostanie wystawiona z dniem 1 kwietnia 2020 r., to nie będzie to miało wpływu na wysokość przychodu za poprzedni miesiąc.
Data wystawienia faktury a data powstania przychodu
Datą powstania przychodu jest zasadniczo dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, najpóźniej przy tym dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności.
Jeśli zgodnie z umową strony rozliczają się za wykonane usługi w okresach miesięcznych, to za moment powstania przychodu uznaje się ostatni dzień wskazanego okresu rozliczeniowego. Jeśli czynność miała miejsce w miesiącu marcu 2020 r., to dniem powstania przychodu po stronie przedsiębiorcy jest dzień 31 marca 2020 r.
Odpowiedzialność karna za manipulowanie przychodem
Wystawienie faktury za wykonane usługi dopiero w następnym miejscu może być uznane za manipulowanie przychodem celem uzyskania wsparcia w ramach Tarczy Antykryzysowej. Oświadczenia o wysokości przychodu składane są w poszczególnych wnioskach o udzielenie pomocy pod rygorem odpowiedzialności karnej. Jeśli przedsiębiorca nie uwzględnił w oświadczeniu rzeczywiście osiągniętego przychodu, opierając się wyłącznie na fakturach z datą marcową, naraża się na odpowiedzialność karną zgodnie z art. 233 § 6 k.k. – odpowiedzialność za fałszywe zeznania.
Niezależnie od powyższego, w zależności od stanu faktycznego sprawy, manipulowanie przychodem celem uzyskania wsparcia ze strony państwa może zostać zakwalifikowane jako oszustwo z art. 286 k.k. lub art. 297 k.k. Przypomnieć w tym miejscu trzeba, iż odpowiedzialność za dokonanie przestępstwa z art. 286 k.k. aktualizuje się dopiero z momentem rozporządzenia mieniem, w tym przypadku – wypłaty świadczenia (więcej w tym temacie: Oszustwo jako czyn karalny – art. 286 k.k.). Inaczej wygląda odpowiedzialność za czyn oszustwa finansowego z art. 297 k.k. W tym przypadku mamy do czynienia z przestępstwem formalnym i karalne jest samo przedłożenie do instytucji dysponujących środkami publicznymi (ZUS, urząd pracy) nierzetelnego oświadczenia (por. Fałszywe dokumenty i oświadczenia jako oszustwo finansowe).
Zaznaczyć w tym miejscu należy, że każdy ze wskazanych typów przestępstw wymaga umyślności po stronie sprawcy. Jeśli przedsiębiorca sam pozostawał w błędzie co wysokości osiągniętego w danym miejscu przychodu bądź też pomylił się wypełniając wniosek, jego zachowanie nie stanowiłoby przestępstwa. Stan świadomości organy wymiaru sprawiedliwości oceniać będą na podstawie okoliczności faktycznych sprawy. Faktura wystawiona dopiero w następnym miejscu po wykonaniu usługi w drodze wyjątku od dotychczasowej praktyki przesądzać będzie jednak o świadomym manipulowaniu przychodem celem uzyskania wsparcia.
Co grozi za manipulowanie przychodem celem uzyskania wsparcia?
Złożenie fałszywego oświadczenia zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 (art. 233 § 1 k.k.). Na ogólnych zasadach sąd może jednak wymierzyć sprawcy, zamiast kary więzienia, karę grzywny lub ograniczania wolności. Co istotne, jeśli sprawca cofnąłby wniosek zawierający nierzetelne oświadczenie, zachodzić będzie podstawa do nadzwyczajnego złagodzenia kary.
Zagrożenie karne w przypadku oszustwa z art. 286 § 1 k.k. wygląda podobnie jak przy przestępstwie składania fałszywych zeznań. Jeżeli zachowanie sprawcy kwalifikowałoby się wyłącznie jako oszustwo finansowe, wówczas grozi mu kara do 5 lat pozbawienia wolności. W tym też przypadku, jeśli przed wszczęciem postępowania karnego sprawca dobrowolnie zapobiegł wykorzystaniu wsparcia finansowego, nie będzie podlegał karze.
Pomoc adwokata do spraw karnych
Należy mieć na względzie, że nie każdy, kto pomyli się przy wypełnieniu wniosku o wsparcie w ramach Tarczy Antykryzysowej, będzie uznany za przestępcę. Na przedsiębiorcy ciąży wiele obowiązków, a regulacje, z którymi przychodzi mu się mierzyć, nie do końca są jasne. W przypadku Tarczy Antykryzysowej teza ta jest tym bardziej uzasadniona, co może służyć jako swoista “tarcza przedsiębiorcy”. Manipulowanie przychodem celem uzyskania wsparcia często będzie zarzutem stawianym na wyrost.
W kontekście tym zapraszam zarazem do zapoznania się z ofertą: Oszustwo.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
