O tym, że wadliwe wypełnienie weksla in blanco może rodzić odpowiedzialność karną, pisałam już na łamach niniejszego bloga. W tym zakresie odsyłam Państwa do wpisu Wypełnienie weksla in blanco niezgodnie z deklaracją. W tym miejscu chciałabym się odnieść od jednostkowego problemu, jakim jest zawyżenie należności w wekslu in blanco w stosunku do rzeczywiście należnej wierzycielowi kwoty.
Spis treści
Zawyżenie należności w wekslu in blanco
Sprawa z wekslem in blanco wydaje się oczywista, gdy papier ten zabezpieczać ma należności z umowy pożyczki, a w porozumieniu wekslowym mamy wprost określoną maksymalną kwotę, na którą można wypisać weksel in blanco, stanowiącą zazwyczaj kwotę kapitału plus odsetki. Jeśli weksel został mimo to wypełniony na kwotę wyższą to mówić tu rzecz jasna można o wypełnieniu weksla niezgodnie z wolą wystawcy i na jego szkodę, które – w przypadku działania umyślnego – stanowi przestępstwo z art. 270 § 2 k.k. W myśl tego przepisu, karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 podlega, kto wypełnia blankiet, opatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę albo takiego dokumentu używa.
Problematyczna jest jednak kwestia zawyżenie należności w wekslu in blanco w sytuacji, gdy w porozumieniu wekslowym nie było wprost określonej maksymalnej kwoty, co często ma miejsce w przypadku zabezpieczenia roszczeń z tytułu odszkodowania. Zarówno szkody, jak i jej wysokości, nie da się oczywiście przewidzieć a priori. Ostatnio spotkałam się właśnie z przypadkiem, kiedy weksel in blanco został wystawiony na niebotyczną kwotę prawie 2 milionów złotych, przy czym kwota odszkodowania nie znajdowała oparcia w rzeczywistości. Czy mamy tu do czynienia z przestępstwem?
Spór co do wysokości szkody może mieć rzecz jasna charakter cywilny – to powód musi udowodnić, jaką rzeczywiście odniósł szkodę, pozwany może zaś to kwestionować. W przypadku weksla in blanco obrona w procesie cywilnym jest jednak problematyczna. Jeżeli bowiem weksel zostanie zbyty przez indos, pozwany nie będzie mógł podnosić w stosunku do nabywcy zarzutów, że weksel został wystawiony na zbyt wysoką kwotę. Nabywca weksla będzie uprawniony do dochodzenia takiej kwoty, jaka została opisana w wekslu. Postępowanie karne o czyn z art. 270 § 2 k.k. może być bardziej efektywną formą ochrony interesów wystawcy weksla.
Przestępstwo z art. 270 § 2 k.k.
W powyższym kontekście warto przytoczyć wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 czerwca 2018 r., sygn. akt II AKa 12/18, gdzie czytamy:
„Nie wykazano aby rozliczenie przekazane przez […] spółce […] nosiło cechy niezgodności z rzeczywistym stanem zadłużenia oskarżyciela subsydiarnego. Nawet gdyby hipotetycznie przyjąć, że rozliczenie dokonane przez […] było błędne, to brak jest dowodów wskazujących na świadomość oskarżonego wadliwości wyliczenia. Oskarżony wypełniając weksel na kwotę zdecydowanie niższą niż akceptowana przez oskarżyciela subsydiarnego, nie działał w zamiarze doprowadzenia go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.”
Stwierdzić należy a contrario, iż zawyżenie należności w wekslu in blanco stanowić będzie przestępstwo w zakresie, w jakim wypełnienie blankietu nastąpiło umyślnie na szkodę wystawcy. W praktyce kluczowe będzie przy tym zarówno wykazanie, iż kwota w wekslu jest zawyżona, jak i świadomości sprawcy co do tej okoliczności. O ile zadaniem organów ścigania nie jest ocena zasadności roszczenia jako takiego, ale jest już nim weryfikacja czy istnieją jakiekolwiek dowody, które chociażby w minimalnym stopniu uzasadniają wypełnienie weksla na daną kwotę. W braku takich dowodów, przyjąć by należało, że weksel został wystawiony niezgodnie z porozumieniem – wskazana kwota nie stanowi bowiem odszkodowania za realnie poniesioną szkodę, na co umawiały się strony. Zawyżenie należności w wekslu in blanco co do zasady następuje na szkodę wystawcy, zatem znamiona występku z art. 270 § 2 k.k. byłyby spełnione.
Adwokat Prawo karne Kraków
Wadliwie wypełniony weksel in blanco to poważny problem dla wystawcy. W celu ochrony swych praw warto skorzystać z każdej dostępnej drogi prawnej, w tym postępowania karnego. Tam, gdzie prawo karne styka się z prawem gospodarczym, tutaj akurat prawem wekslowym, organy ścigania często wskazują na „cywilny charakter sporu”, niemniej takie sprawy nie są wyłączone spod ochrony prawnokarnej – jeśli warunki odpowiedzialności karnej zostały spełnione.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
