Obostrzenia związane z pandemią koronawirusa doskwierają nie tylko przedsiębiorcom. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii wprowadziło kolejne daleko idące ograniczenia dla obywateli. Z jednym z bardziej kontrowersyjnych jest niewątpliwie zakaz przemieszczania się po kraju w innym celu niż wskazany w rozporządzeniu. Zakaz ten nabiera szczególnego znaczenia w okresie zbliżających się Świąt Wielkanocnych. Zawczasu warto wiedzieć, jak wygląda odwołanie od mandatu za wyjazd na święta.
Spis treści
Czy obowiązuje zakaz wyjazdu na Wielkanoc?
Znaczna część osób w kraju mieszka na co dzień w innym miejscu niż reszta rodziny. Okresem, w którym można się wspólnie spotkać, są rzecz jasna święta. Tegoroczne Święta Wielkanocne przypadają niestety na okres kwarantanny związany z pandemią koronawirusa. Zdrowy rozsądek przemawia w tym stanie rzeczy za powstrzymaniem się od wizyt rodzinnych. Odwiedziny zwłaszcza osób w podeszłym wieku, stanowiących grupę szczególnego ryzyka, mogą się okazać śmiertelne w skutkach. Część osób zarażonych koronawirusem nie zdaje sobie z tego sprawy z uwagi na brak odczuwalnych objawów.
Niezależnie od kwestii zdroworozsądkowych, zakazu wyjazdu na Święta Wielkanocne można się doszukać w przywołanym rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. Zgodnie mianowicie z jego § 5, w okresie pomiędzy 1 a 11 kwietnia 2020 r. zakazane jest przemieszczanie się osób przebywających na terenie kraju, z wyjątkiem wyjazdów w następujących celach:
- wykonywanie pracy zarobkowej oraz czynności z tym związanych,
- zaspokajanie niezbędnych potrzeb życia codziennego, w tym uzyskania opieki zdrowotnej,
- wykonywanie ochotniczo i bez wynagrodzenia świadczeń na rzecz przeciwdziałania skutkom COVID-19,
- sprawowanie kultu religijnego,
- wykonywania czynności związanych z realizacją zadań określonych w prawie łowieckim oraz ustawie o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
Zaspokajania niezbędnych potrzeb życia codziennego na pewno nie jest pojęciem ostrym. Okazjonalny wyjazd świąteczny do rodziny zdaje się jednak nie mieścić w zakresie tego wyjątku. Restrykcje rządowe mają być przedłużone do dnia 16 kwietnia 2020 r., w związku z czym podróże w okresie świątecznym mogą być uznane za naruszenie wprowadzonego zakazu.
Mandat karny za wyjazd na Wielkanoc
Zgodnie z art. 54 k.w., kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych, podlega karze grzywny do 500 złotych albo karze nagany. Ten przepis wykorzystywany jest w praktyce do nakładania grzywny na niesfornych obywateli. Zakazy zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r., wydanym na podstawie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, uznaje się za relewantne przepisy porządkowe.
W przypadku kontroli drogowej i uznania przez funkcjonariuszy Policji, iż wyjazd nie mieści się w zakresie wyjątków od obowiązującego zakazu przemieszczenia się, funkcjonariusz jest uprawniony do nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego. Mandatów tych należy się niestety spodziewać w najbliższych dniach w związku z podróżami świątecznymi. Co istotne, przyjęcie jednego mandatu nie chroni nas przed kolejnymi. W razie kontynuowania podróży „sprzecznej” z zakazem, narażamy się na dodatkową karę.
Mandatu karnego możemy rzecz jasna nie przyjąć. Wówczas Policja powinna skierować wniosek o ukaranie do sądu. Jakkolwiek maksymalna wysokość grzywny może wynieść na gruncie kodeksu karnego 5.000,00 zł, tak w przypadku czynu z art. 54 k.w. wysokość ta ograniczona jest do 500 zł. Nie przyjmując mandatu, narażamy się tym samym tylko na koszty sądowe. Zastrzec przy tym trzeba, że odmiennie wygląda postępowanie przed sanepidem. Kara pieniężna za nieprzestrzeganie ustanowionych zakazów wynieść może nawet 30 000 zł. Kary te wymierzane są jednak w innym trybie, postępowania administracyjnego.
Odwołanie od mandatu
Jak już przyjęliśmy mandat karny, to odwołanie od mandatu nie jest niemożliwe. Wniosek o uchylenie prawomocnego mandatu złożyć należy wciągu 7 dni od uprawomocnienia się mandatu, tzn. od pokwitowania jego odbioru przez ukaranego. Zastrzec przy tym trzeba, że mandat może być także uchylony z urzędu.
Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia enumeratywnie wskazuje przypadki, kiedy sąd może uchylić prawomocny mandat. Wskazać można tu przede wszystkim następujące sytuacje:
- grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie,
- mandatem ukarano osobę, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 17 lat,
- wykroczenie zostało popełnione w ramach obrony koniecznej, stanu wyższej konieczności bądź sprawca znajdował się w stanie niepoczytalności lub jego poczytalność była ograniczona.
Mieć należy na względzie, że wniosek o uchylenie prawomocnego mandatu uzasadniony powziętymi przez nas wątpliwościami, co do zasadności ukarania, nie koniecznie zostanie uwzględniony. W uzasadnieniu należy wykazać, że nasza podróż nie realizowała znamion czynu zabronionego jako wykroczenie. Mając na uwadze, że sąd karny także nie może wymierzyć surowszej kary za czyn z art. 54 k.w. niż grzywna w wysokości 500 zł, zasadnym jest przy tym w ogóle nie przyjmować mandatu, aniżeli później kwestionować go przed sądem.
Jednoznacznym przypadkiem, kiedy odwołanie od mandatu powinno zostać uwzględnione, będzie natomiast sytuacja, gdy grzywnę nałożono w wysokości wyższej niż 500 zł. Jeśli plotki dotyczące mandatu na kwotę 5.000,00 zł są prawdziwe, wniosek o uchylenie prawomocnego mandatu wydaje się nieodzowny!
Odpowiedzialność karna za naruszenie zakazów
Niezależnie od samego mandatu za naruszenie przepisów porządkowych, pamiętać należy o odpowiedzialności karnej za spowodowanie rozszerzenia się choroby zakaźnej (art. 165 1 pkt 1 k.k.) oraz narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 160 k.k. w zw. z art. 161 k.k.). W kontekście tym odsyłam do odrębnego wpisu: Kara za naruszenie nakazów i zakazów związanych z koronawirusem. W skrajnym przypadkach, w zależności od stanu faktycznego sprawy, wyjazd na Święta Wielkanocne może się wiązać z realizacją znamion przedmiotowych przestępstw.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
