Zatrzymanie przez policję wywołują niesamowite emocje. Emocje są tym większe, gdy zatrzymania dokonują funkcjonariusze CBA lub ABW. Napięcie doskwiera nie tylko osobie zatrzymanej, ale także dla jego najbliższej rodzinie. Wiem od swoich Klientów, że moment w którym dzwoni telefon i rozmówca przekazuje, że osoba nam bliska została zatrzymana, należy do najtrudniejszych w życiu. Co robić? Do kogo zadzwonić? Jak szukać pomocy? Te i wiele innych pytań pojawia się w głowie. Niniejszy wpis ma pomóc odpowiedzieć przynajmniej na część z nich.
Spis treści
Kiedy może nastąpić zatrzymanie przez policję?
Generalnie można powiedzieć, że środek przymusu jakim jest zatrzymanie przez policję jest stosowany wówczas, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że dana osoba popełniła przestępstwo. Co do zasady organy postępowania karnego stosują ten środek w przypadku cięższych przestępstw, i zazwyczaj idzie on w parze z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania na okres 3 miesięcy. W sprawach mniejszego kalibru nie ma najczęściej potrzeby, aby odwoływać się do tak dalekiej ingerencji w prawa obywatelskie. Zastrzec przy tym trzeba, że w praktyce zdarzają się także przypadki, gdy zatrzymanie przez policję na okres co najmniej doby ukierunkowane jest na „skłonienie” osoby podejrzanego do złożenia obszernych wyjaśnień – niezależnie od charakteru sprawy.
Odrębną podstawą zatrzymania przez policję będzie sytuacja, w której nie można ustalić tożsamości sprawcy, który został złapany „na gorącym uczynku”. Innym jeszcze przypadkiem, w którym można dokonać zatrzymania, jest konieczność doprowadzenia na czynności procesowe osoby, która uporczywie nie stawia się na wezwania organów wymiaru sprawiedliwości.
Gwoli ścisłości, nie tylko funkcjonariusze Policji, w tym CBŚ (Centralne Biuro Śledcze Policji) uprawnieni są do dokonywania zatrzymań. W zależności od charakteru sprawy, zatrzymanie może zostać przeprowadzone przez inne organy (Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Krajową Administracja Skarbowa, Żandarmerię Wojskowa, Straż Graniczną tudzież Straż Leśną). W każdym przypadku organem decyzyjnym jest przy tym prokurator prowadzący bądź nadzorujący postępowanie, w wyjątkowych przypadkach – także sąd.
Jakie są prawa osoby zatrzymanej?
Zatrzymanie przez policję nie powoduje, że organy mogą robić z zatrzymanym co chcą. Osoba zatrzymana powinna być poinformowana o przyczynach zatrzymania. Ma ona również prawo wskazania osoby, która powinna zostać poinformowana o tym fakcie. W końcu, możliwe jest złożenie zażalenia na samą czynność zatrzymania, jeżeli kwestionuje jego podstawy.
Co istotne, osobie zatrzymanej powinno się umożliwić kontakt z adwokatem. W praktyce wygląda to najczęściej tak, że to funkcjonariusz dokonujący zatrzymania przekaże informacje o zatrzymaniu wskazanemu adwokatowi, a osobisty kontakt z obrońcą osobą zatrzymana będzie miała dopiero przy czynności przesłuchania. Zatrzymany znajduje się w dyspozycji prokuratora wydającego polecenie zatrzymania i bez jego zgody kontakt nie będzie możliwy.
Ile maksymalnie trwa zatrzymanie?
Organy ścigania mogą zatrzymać daną osobę na maksymalny okres 48 godzin. Po tym czasie muszą przekazać zatrzymanego do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania albo zwolnić. Co więcej, osobę zatrzymaną będzie trzeba także zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania do dyspozycji sądu, nie doręczono jej postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania. Tymczasowe aresztowanie trwa od jednego do trzech miesięcy. Następnie na wniosek prokuratora możliwe jest jego przedłużanie.
Więcej o tymczasowym aresztowaniu przeczytają Państwo we wpisie: Tymczasowe aresztowanie jako środek zapobiegawczy.
Zażalenie na zatrzymanie
Warto wiedzieć, że sama czynność zatrzymania może być zaskarżona do sądu. Tryb zaskarżenia uregulowany został w art. 246 k.p.k. Zgodnie z tym przepisem:
§ 1. Zatrzymanemu przysługuje zażalenie do sądu. W zażaleniu zatrzymany może się domagać zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości jego zatrzymania.
§ 2. Zażalenie przekazuje się niezwłocznie sądowi rejonowemu miejsca zatrzymania lub prowadzenia postępowania, który również niezwłocznie je rozpoznaje.
§ 3. W razie uznania bezzasadności lub nielegalności zatrzymania sąd zarządza natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.
§ 4. W wypadku stwierdzenia bezzasadności, nielegalności lub nieprawidłowości zatrzymania sąd zawiadamia o tym prokuratora i organ przełożony nad organem, który dokonał zatrzymania.
§ 5. W razie zbiegu zażaleń na zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie można rozpoznać je łącznie.
Ostatni paragraf wskazanego przepisu odnosi się rzecz jasna do sytuacji, kiedy zatrzymanie połączone zostało z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania i sąd rzeczywiście przychylił się do wniosku prokuratora.
Pomoc prawna adwokata przy zatrzymaniu
Gdy tylko miało miejsce zatrzymanie przez policję (inne uprawnione organy), warto niezwłocznie skorzystać z pomocy doświadczonego adwokata. Obrońca nie tylko zabezpieczy interesy procesowe podejrzanego, lecz będzie on zarazem stanowił „łącznik” ze światem zewnętrznym. Tak jak osoba zatrzymana nie wie, co się dzieje z jego najbliższą rodziną, tak rodzina nie wie, jak wygląda sytuacja zatrzymanego. Co przy tym najważniejsze, obrońca doradzi, jak zachować się przy przesłuchaniu, a w miarę możliwości, jeśli będą odpowiednie warunki do rozmowy, uzgodni wstępną linię obrony. Pierwsze przesłuchanie w charakterze podejrzanego często może zaważyć na dalszym toku postępowania.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
