Papiery wartościowe, w szczególności akcje i obligacje, są popularną formą pozyskiwania kapitału na działalność przedsiębiorstwa. Są one jednocześnie atrakcyjną formą inwestowania środków pieniężnych, gdyż co do zasady emitenci oferują znacznie wyższe oprocentowanie niż dostępne na lokatach bankowych. W przypadkach niewykupienia obligacji w terminie bardzo często po stronie obligatariuszy pojawia się jednak niepokój oraz pytanie, czy nie padli ofiarą oszustwa. Podobne odczucia mogą towarzyszyć właścicielom akcji w przypadku, gdy nabyli te papiery wartościowe na podstawie informacji (czy to zawartych w prospekcie emisyjnym czy też w raportach publikowanych przez spółkę), które okazały się nieprawdziwe…
Jako adwokat zetknęłam się z problemem papierów wartościowych zarówno w kontekście odpowiedzialności karnej emitenta i osób przygotowujących emisję, jak również pośredników, którzy oferowali papiery wartościowe potencjalnym inwestorom. Sprawy tego typu wcale nie są oczywiste. Choć osoby, które straciły zainwestowane środki pieniężne, czują się oszukane, powody, dla których inwestycja okazała się nietrafiona, nie zawsze wiążą się z realizacją znamion czynu zabronionego pod groźbą kary. Każdą sprawę należy oceniać indywidualnie, a im szybciej poweźmie się kroki w celu wyjaśnienia okoliczności sprawy, tym większa szansa na zaspokojenie roszczeń.
Jako adwokat zajmuję się w szczególności następującymi sprawami:
- odpowiedzialność karna związana z obrotem akcjami na rynku pierwotnym i wtórnym,
- odpowiedzialność karna związana z oszustwem przy emisji obligacji,
- odpowiedzialność karna związana z naruszeniem przepisów dotyczących emisji obligacji (art. 87 ustawy o obligacjach),
- odpowiedzialność karna związana z naruszeniem celu emisji obligacji (art. 93 ustawy o obligacjach),
- odpowiedzialność karna pośredników odpowiedzialnych za sprzedaż obligacji,
- rozpowszechniane nieprawdziwych informacji w dokumentacji związanej z papierami wartościowymi czyli oszustwo kapitałowe (art. 311 k.k.),
- podanie nieprawdziwych danych przy emisji obligacji (art. 90 ustawy o obligacjach),
- nieudostępnianie aktualnych sprawozdań finansowych (art. 91 ustawy o obligacjach),
- bezprawne ujawnienie i wykorzystanie informacji poufnych (insider trading) – art. 180 i 181 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi,
- manipulacja na rynku giełdowym (art. 183 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi).
W praktyce często się zdarza, że przestępstwa związane z papierami wartościowymi nie wyczerpują jedynie znamion zawartych w przepisach regulujących obrót tymi papierami (np. w ustawie o obligacjach). Zachowanie sprawców będzie najczęściej kwalifikowane także w oparciu o przepisy kodeksu karnego. W grę najczęściej będzie wchodziło oszustwo (art. 286 k.k. lub art. 311 k.k.) oraz pranie brudnych pieniędzy (art. 299 k.k.).
Jako adwokat praktykujący w dziedzinie prawa karnego oferuję Państwu:
- specjalistyczne doradztwo prawne;
- reprezentację na każdym etapie postępowania przygotowawczego lub sądowego.
- przygotowanie pism procesowych w tym zażaleń, apelacji oraz kasacji;
- przygotowywanie zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa;
- przygotowywanie opinii prawnych związanych z ryzykami prawnokarnymi planowanych przedsięwzięć.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie.
Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
Warto wiedzieć:
Mając na uwadze represyjny charakter prawa karnego, należy pamiętać, że w centralnym miejscu stawia ona podejrzanego (oskarżonego) oraz jego prawa. W każdym przypadku ma on prawo do złożenia wyjaśnień, w tym również na piśmie. Może także (w zależności od swojego wyboru) zdecydować się na milczenie, co odnosi się zarówno do wyjaśnień, jak i odpowiedzi na poszczególne pytania. Z perspektywy obrony w postępowaniu karnym szczególnie istotnym prawem jest prawo do skorzystania z pomocy adwokata. Ważne jest, aby jeszcze przed pierwszym przesłuchaniem omówić strategię obrony i zakres ewentualnych wyjaśnień. Adwokat jako obrońca złoży także wniosek o udostępnienie akt i umożliwienie zapoznania się z całością materiału dowodowego zebranego podczas śledztwa. Czynność ta pozwali zweryfikować przed rozpoczęciem przewodu sądowego, jakimi dowodami dysponują organy ścigania, i przygotować się do obrony.
Czy brak wykupu obligacji w terminie zawsze jest przestępstwem? Nie. Niewykupienie obligacji samo w sobie przestępstwem nie jest. W istotę działalności gospodarczej na wolnym rynku wpisane jest bowiem to, że dane przedsięwzięcie może zakończyć się dwojako: sukcesem albo klęską. Z przestępstwem możemy mieć natomiast do czynienia wtedy, gdy już w momencie emisji obligacji emitent nie miał zamiaru zwrócić środków wpłaconych z tytułu obligacji lub też wprowadził obligatariuszy w błąd co do swojej sytuacji majątkowej. W takim przypadku można będzie mówić o oszustwie. Podkreślić przy tym należy, że odpowiedzialności tej mogą podlegać nie tylko osoby działające w imieniu emitenta, np. prezes zarządu, ale także osoby, które bezpośrednio sprzedawały obligacji (najczęściej różnego rodzaju pośrednicy) i które miały świadomość wprowadzania klientów w błąd.
Z emisją obligacji nierozerwalnie wiążą się odsetki i obowiązek ich zapłaty przez emitenta. Najczęściej płatność odsetek następuje w określonych okresach, zwykle co kwartał. Skoro bowiem emitent korzysta z powierzonego mu kapitału, obligatariuszom wypłacane jest stosowne wynagrodzenie z tego tytułu. W sytuacji, w której emitent opóźniałby się z płatnością którejkolwiek należności, obligatariusz ma tymczasem prawo żądać natychmiastowego wykupu jego obligacji. Uzyskuje on to uprawnienie jeżeli opóźnienie trwa co najmniej 3 dni. Składając stosowne oświadczenie, obligatariusz może zatem zażądać, aby emitent zwrócił mu jego pieniądze jeszcze zanim nadejdzie termin wykupu obligacji.
Informacją poufną nazywamy niepodaną do publicznej wiadomości, precyzyjną informację na temat emitenta lub instrumentu finansowego, która po ujawnieniu mogłaby w istotny sposób wpłynąć na cenę instrumentu finansowego. Innymi słowy, mówiąc bardziej kolokwialnie, to wiadomość szerzej nieznana, przy wykorzystaniu której można osiągnąć zysk poprzez zakupu instrumentów finansowych (np. akcji) lub uniknąć straty poprzez ich sprzedaż. Informacja poufna może być bowiem także negatywna, a jej ujawnienie może doprowadzić do spadku kursu.
Tak, wykorzystanie informacji poufnych jest przestępstwem i podlega karze grzywny do pięciu milionów złotych albo karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5, albo obu tym karom łącznie.
Definicja manipulacji na rynku jest bardzo obszerna i znajduje się w rozporządzeniu MAR (ang. Market Abuse Regulation). Ogólnie można powiedzieć, że manipulacją będą takie działania, które wysyłają na rynek nieprawdziwe sygnały odnośnie popytu lub podaży ma dany instrument finansowy lub które utrzymują bądź mogą utrzymywać cenę instrumentu finansowego na nienaturalnym lub sztucznym poziomie.
Niejako alternatywą do dochodzenia roszczeń w postępowaniu cywilnym jest złożenie wniosku o naprawienie szkody w postępowaniu karnym. Zaletą tego rozwiązania jest brak opłat związanych z dochodzeniem odszkodowania. Wniosek taki musi być jedynie złożony w odpowiednim terminie i w odpowiedniej formie. Należy jednak pamiętać, że jeżeli sąd karny nie dopatrzy się znamion przestępstwa w ocenianym zachowaniu emitenta lub pośredników, wówczas obowiązek naprawienia szkody nie zostanie orzeczony, a obligatariusze tak czy inaczej będą musieli szukać ochrony prawnej na drodze postępowania cywilnego.