Gospodarka wolnorynkowa jest nierozerwalnie związana z zaciąganiem zobowiązań i ich realizacją. Oczywiście zdarza się, że z jakiś powodów nie dochodzi do wykonania obowiązków dłużnika. Zachowanie takie per se nie jest jednak karalne, a wierzycielom przysługuje droga cywilnoprawna w celu dochodzenia swoich roszczeń. Są jednak przypadki, w który dłużnicy, dokonując określonych czynności faktycznych lub prawnych (czy też zaniechując podjęcie określonych działań do których są zobowiązani), dążą świadomie do utrudnienia wierzycielom zaspokojenia swoich roszczeń. Prawo karne odpowiada na tego typu zachowania, wprowadzając stosowne sankcje. Podstawowe typy odnośnych przestępstw omówione zostały we wpisie: Czy działanie na szkodę wierzycieli jest karalne?
W praktyce zajmuję się pomocą prawną dla osób, którym zostały postawione zarzuty związane z tzw. przestępstwami na szkodę wierzycieli, jak również reprezentuję osoby pokrzywdzone działaniami niesumiennych dłużników. Odnosi się to w szczególności do spraw związanych z następującymi przestępstwami:
- wyprowadzanie i ukrywanie majątku – art. 300 § 1 k.k.
- utrudnianie postępowania egzekucyjnego – art. 300 § 2 k.k.
- pozorne bankructwo (przeniesienie majątku na nowy podmiot) – art. 301 § 1 k.k.
- doprowadzenie do upadłości – art. 301 § 2 i 3 k.k.
- faworyzowanie wierzycieli (wybiórcze spłacanie wierzycieli) – art. 302 § 1 k.k.
- przekupstwo wierzycieli – art. 302 § 2 k.k.
- prowadzenie nierzetelnej dokumentacji działalności gospodarczej (w tym księgowej) – art. 303 § 1 k.k.
- wyzysk – art. 304 § 1 k.k.
- wyzysk przy umowie pożyczki lub kredytu – art. 304 § 2 i 3 k.k.
- podanie nieprawdziwych danych we wniosku o ogłoszenie upadłości – art. 522 ust. 1 Prawa upadłościowego
- podanie nieprawdziwych informacji co do stanu majątku – art. 522 ust. 2 Prawa upadłościowego
- niewydanie syndykowi majątku, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów – art. 523 ust. 1 Prawa upadłościowego
- zakaz prowadzenia działalności gospodarczej – art. 373 § 1 Prawa upadłościowego
- udzielenie nieprawdziwych informacji w postępowaniu restrukturyzacyjnym – art. 399 Prawa restrukturyzacyjnego
- niewydanie zarządy ksiąg rachunkowych lub innych dokumentów dotyczących majątku – art. 400 Prawa restrukturyzacyjnego
W ramach swojej praktyki oferuję Państwu:
- specjalistyczne doradztwo prawne;
- reprezentację na każdym etapie postępowania przygotowawczego lub sądowego;
- przygotowanie pism procesowych w tym zażaleń, apelacji oraz kasacji;
- przygotowywanie zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa;
- przygotowywanie opinii prawnych związanych z ryzykami prawnokarnymi planowanych przedsięwzięć.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie.
Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
Warto wiedzieć:
Podejrzany oraz oskarżony powinni pamiętać, że w przypadku postawienia im zarzutów, to organy postępowania karnego muszą udowodnić im winę. Powinni być oni także świadomi praw, jakie przysługują im w postępowaniu karnym. Po pierwsze, mają oni prawa złożyć wyjaśnienia. Po drugie, mogą odmówić składania wyjaśnień, jak i odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania. Swojej decyzji nie trzeba w żaden sposób uzasadniać. Podejrzany i oskarżony mogą także skorzystać z pomocy adwokata na każdym etapie postępowania. Oznacza to przede wszystkim, że adwokat może uczestniczyć we wszystkich czynnościach procesowych, w tym w szczególności przy przesłuchaniach. Podejrzany i oskarżony mogą także kwestionować ustalenia organów ściągania i przedstawiać własne środki dowodowe na poparcie swoich twierdzeń. W końcu warto pamiętać o możliwości złożenia wniosku o końcowe zaznajomienie się z materiałami dochodzenia lub śledztwa, co pozwala na lepsze przygotowanie obrony w postępowaniu sądowym lub rozważenie możliwości skorzystania z instytucji dobrowolnego poddania się karze (DPK).
Pokrzywdzony przestępstwem powinien pamiętać o tym, że w sytuacji, w której uważa, że doszło do naruszenia jego dóbr prawnych, może złożyć stosowne zawiadomienie na Policji lub do Prokuratury. W zawiadomieniu takim powinien on podać wszystkie dowody na poparcie swoich twierdzeń. Pokrzywdzony może korzystać z pomocy adwokata, który w odpowiedni sposób sformułuje treść zawiadomienia, a także będzie go reprezentował w całym postępowaniu. Na etapie postepowania sądowego nie można zapomnieć także o tym, że pokrzywdzony występujący w charakterze oskarżyciela posiłkowego może złożyć wniosek o naprawienie wyrządzonej szkody. Oskarżycielowi posiłkowemu przysługuje także prawo do złożenia apelacji od wyroku zapadłego przed sądem I instancji, jeżeli uważa on, że zapadłe w sprawie rozstrzygnięcia obarczone jest błędami.
Samo niespłacanie długów przestępstwem nie jest. Każdy bowiem może popaść w trudną sytuacją finansową, z przyczyn które niekoniecznie są zależne od jego woli. Karalne są natomiast takie zachowania, które mają charakter świadomego utrudniania dochodzenia roszczeń przez wierzycieli. Odrębną sprawą jest zarazem to, czy nierzetelny dłużnik nie popełnił oszustwa przy doprowadzeniu wierzyciela do niekorzystnego rozporządzenia swoim mieniem poprzez wprowadzenie go w błąd. Możliwe są także takie stany faktycznego, w których dłużnik zarówno dopuścił się oszustwa, jak i następnie popełnił przestępstwo przeciwko prawom wierzyciela. Najczęściej mówić wówczas będziemy o dwóch niezależnych przestępstwach.
Ogłoszenie upadłości samo w sobie przestępstwem oczywiście nie jest. Jest to zwyczajna instytucja prawa gospodarczego przewidziana na wypadek popadnięcia przez dłużnika w stan niewypłacalności. Prawo karne inaczej jednak patrzy na sytuację, w której dłużnik umyślnie doprowadził do swojej niewypłacalności lub też upadłość była wynikiem lekkomyślnego zachowania dłużnika. W takim bowiem przypadku ustawodawca wychodzi z założenia, że ochrona interesu prawnego wierzycieli wymaga interwencji prawa karnego. Podobna sytuacja ma miejsce w razie tzw. pozornego bankructwa. Ma ona miejsce wówczas, gdy ktoś tworzy nową jednostkę gospodarczą, np. spółkę, i przenosi na nią składniki swojego majątku, doprowadzając do ograniczenia zaspokojenia swoich wierzycieli.
Generalnie spłacanie tylko niektórych długów nie jest czynem karalnym tak długo, jak sytuacja majątkowa dłużnika pozwala na spłatę ich wszystkich. Różnica pojawia się natomiast wtedy, gdy dłużnikowi grozi niewypłacalność lub upadłość. Wówczas wybiórcze spłacanie wierzycieli można uznać za przestępstwo. Jednym z celów takiej regulacji jest zapewnienie stosowania przepisów prawa upadłościowego, które mają zapewnić proporcjonalne zaspokojenie interesów wszystkich wierzycieli upadłego, a nie tylko niektórych z nich.
Podobnie jak w przypadku wybiórczego spłacania wierzycieli, rozporządzanie swoim majątkiem co do zasady nie jest oczywiście karalne. Prawo karne dochodzi do głosu tylko wówczas, gdy ma to miejsce w razie grożącej niewypłacalności bądź upadłości. Również i tutaj celem tego rozwiązanie jest zabezpieczenie interesu wszystkich wierzycieli w ramach przyszłego postępowania upadłościowego. Warto jednak zaznaczyć, że w przypadku przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. (utrudnianie postępowania egzekucyjnego) stan zagrożenia niewypłacalnością lub upadłością nie jest konieczny, aby mówić o popełnieniu czynu zabronionego. Nawet jego brak będzie pociągał za sobą odpowiedzialność karną jeżeli doszło do czynności, które prowadziły do udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela.
Prawo upadłościowe przewiduje niezależną podstawę do orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej w stosunku do regulacji występującej w kodeksie karnym. Generalnie narażone są na niego osoby, które nie dopełniły obowiązków związanych ze złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości oraz które przyczyniły się do tego. Dodatkowo podstawą orzeczenia zakazu może być także: nie niewydanie bądź niewskazanie majątku lub dokumentów, ukrywanie, niszczenie bądź obciążanie majątku wchodzącego w skład masy upadłości, niewykonanie innych obowiązków, ciążących na upadłym z mocy ustawy, orzeczenia sądu lub sędziego-komisarza albo utrudnianie postępowania upadłościowego w inny sposób.