Fałszerstwo to potoczna nazwa wielu przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów, które zostały opisane w rozdziale XXXIV Kodeksu karnego. Ich przedmiotem są różnorakie stany faktyczne, w których dochodzi do podrobienia, przerobienia albo posłużenia się sfałszowanym dokumentem jako autentycznym. Dobrem chronionym przez te przepisy jest zaufanie do dokumentów i ich treści. Ubocznie, chronione jest także prawo lub stosunek prawny, którego dany dokument dotyczy. Przyjmuje się przy tym, że osoba której podpis podrobiony nie ma statusu pokrzywdzonego przestępstwem.
Warto podkreślić, ze przestępstwa związane z fałszerstwem będą dotyczyły wyłącznie dokumentów w znaczeniu nadanym temu pojęciu przez kodeks karny. Dokumentem jest z kolei każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. Relewantnym dokumentem nie będzie zatem każda zapisana kartka papieru, a wyłącznie taka, która zawiera informacje o znaczeniu prawnym. Przykładem może być weksel będący papierem wartościowym. Osoby zainteresowane odsyłam do wpisu: Sfałszowanie weksla (art. 310 k.k.).
Jak adwokat zajmuję się w szczególności następującymi sprawami:
- podrobienie (fałszerstwo) dokumentu, czyli fałsz materialny (art. 270 k.k.);
- wypełnienie weksla niezgodnie z deklaracją wekslową (art. 270 § 2 k.k.)
- podrobienie (fałszerstwo) faktury (art. 270a k.k.)
- poświadczenie nieprawdy w dokumencie, czyli fałsz intelektualny (art. 271 k.k.)
- poświadczenie nieprawdy na fakturze (art. 271a k.k.)
- wyłudzenie poświadczenia nieprawdy (art. 272 k.k.)
- użycie podrobionego lub poświadczającego nieprawdę dokumentu (art. 273 k.k.)
- posłużenie się dokumentem stwierdzającym cudzą tożsamość (np. dowodem osobistym) albo jej prawa majątkowe lub kradzież czy też przywłaszczenie takiego dokumentu (art. 275 k.k.)
- tworzenie fałszywych dowodów (art. 235 k.k.)
- fałszerstwo pieniędzy lub papierów wartościowych (art. 310 k.k.)
- puszczenie w obieg podrobionych pieniędzy lub papierów wartościowych (art. 312 k.k.)
- sfałszowanie urzędowego znaku wartościowego lub znaku urzędowego (art. 313 k.k. i 314 k.k.)
- fałszowanie narzędzi pomiarowych lub probierczych (art. 315 k.k.)
W ramach swojej praktyk adwokackiej, oferuję Państwu:
- specjalistyczne doradztwo prawne;
- przygotowanie pism procesowych w tym zażaleń, apelacji oraz kasacji;
- przygotowywanie opinii prawnych związanych z ryzykami prawnokarnymi planowanych przedsięwzięć;
- przygotowywanie zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa;
- reprezentację na każdym etapie postępowania przygotowawczego lub sądowego.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie.
Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
Warto wiedzieć:
Wiele osób sądzi, że jeżeli podrabia czyjś podpis za zgodą tej osoby nie popełnienia przestępstwa. Najczęściej taka sytuacja ma miejsce wówczas, gdy ktoś z uwagi na nieobecność w danym miejscu prosi, aby dana osoba podpisała się za kogoś. Niestety nie zmienia to oceny prawnokarnej takiego zachowania. W dalszym ciągu będziemy mówić tutaj o fałszerstwie ze wszystkimi tego konsekwencjami. Oczywiście zgoda danej osoby, czy co więcej jej prośba o podpisanie się za nią będzie miała znaczenie pod kątem kary, w szczególności z uwagi na społeczną szkodliwość czynu. W pewnych sytuacja może to nawet prowadzić do ustalenia znikomego stopnia społecznej szkodliwości, co będzie wyłączało odpowiedzialność karną w ogóle.
Jako adwokat często spotykam się z pytaniem, czy antydatowanie dokumentu jest przestępstwem. Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. Antydatowanie dokumentu godzi bowiem w pewność obrotu, podważając także wiarygodność dokumentu jako nośnika określonej informacji i potwierdzenie danego stanu rzeczy. W przypadku antydatowania głównie będzie chodziło o fałsz materialny z art. 270 k.k. Nie można przy tym wykluczyć odpowiedzialności sprawcy z art. 271 k.k. za poświadczenie nieprawdy, jeżeli dokument jest wystawiany przez funkcjonariusza publicznego.
Patrząc z perspektywy dowodowej, w sprawach związanych z fałszerstwem największe znaczenia może odebrać ekspertyza pismoznawcza wykonana przez biegłego. W przypadku pisma odręcznego kluczowa będzie to opinia grafologa, który na podstawie pobranego materiału będzie określał zbieżne cechy pisma celem ustalenia, czy kwestionowany zapis mógł być nakreślony przez osobę, od której pobrano materiał porównawczy. Pobranie próbki pisma sprowadza się zasadniczo do zapisania na kartce odpowiednik znaków, słów lub całych zdań, podyktowanych przez osobę przeprowadzającą tę czynność procesową. W zależności od tego, gdzie został złożony kwestionowany podpis, funkcjonariusze mogą prosić o nakreślenie podpisu w ramce formularza.
Oprócz tradycyjnego badania cech charakterystycznych pisma, współcześnie wykonuje się dużo bardziej zaawansowane badania pisma. Można przykładowo określić tzw. wiek pisma, co jeszcze szczególnie istotne przy zarzucie antydatowania dokumentu. Badanie to ma jednak rację bytu wyłącznie przy zapisach nakreślonych długopisem i nie starszych niż 1,5 roku. Opiera się ono bowiem na pomiarach zaniku trudno lotnego rozpuszczalnika (2- fenoksyetanolu), będącego składnikiem tuszów długopisowych.
W sprawach o fałszerstwo często przeprowadzane jest przeszukanie połączone z zabezpieczeniem dokumentów. Podstawą prawną ku temu jest art. 219 § 1 k.p.k., zgodnie z którym w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym, można dokonać przeszukania pomieszczeń i innych miejsc, jeżeli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że wymienione rzeczy tam się znajdują.
W zależności od okoliczności sprawy, zasadne może się okazać zabezpieczenie danych zapisanych na dyskach twardych komputerów czy serwerach celem ustalenia faktycznej daty powstania dokumentu, którego data uwidoczniona obok podpisu jest kwestionowana. Dane informatyczne zabezpieczane są poprzez utworzenie kopii binarnej dysku, która jest odtworzeniem oryginału bit po bicie, co zapewnia wiarygodność.
Wystawienie tzw. pustej faktury, nieodzwierciedlającej rzeczywistej transakcji gospodarczej, rodzić może nie tylko odpowiedzialność karnoskarbową z art. 62 k.k.s., lecz również za poświadczenie nieprawdy w dokumencie mającym znaczenie prawne. W zależności od tego, jaka będzie łączna wartości wystawionych faktur, do kwoty 200 000 zł zastosowanie znajdzie ogólny przepis art. 271 k.k., a powyżej tej kwoty – przepis specjalnego art. 271a k.k. dotyczący faktur. W typie podstawowym zagrożenie karne w obu przypadkach jest tożsame, jest to kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Jeśli wartość faktur przekracza jednak kwotę 5 milionów zł, czyn taki stanowi na gruncie Kodeksu karnego zbrodnię zagrożoną karą pozbawienia wolności od 3 lat w górę.
W praktyce można się spotkać ze zbiegiem przestępstwa podrobienia dokumentów z przestępstwem oszustwa. W przypadku przestępstwa z art. 286 k.k. sfałszowane dokumenty mogą być wykorzystane do wprowadzenia w błąd osoby trzeciej celem doprowadzenia jej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. W przypadku oszustwa kredytowego z art. 297 k.k., czynność sprawcza sprowadza się natomiast właśnie do przedłożenia podrobionego, przerobionego, poświadczającego nieprawdę albo nierzetelnego dokumentu w celu uzyskania określonego instrumentu finansowego.
Co więcej, w przypadku sfałszowania faktury, przestępstwo takie może być związane także z wyłudzeniem podatku (najczęściej podatku VAT) w związku z zaniżeniem podstawy opodatkowania. Samo posłużenie się tzw. pustą fakturą poprzez dołączenie jej do dokumentacji księgowej i uwzględnienie w deklaracji podatkowej rodzić może natomiast odpowiedzialność karną zarówno za oszustwo podatkowe, jak i posłużenie się nierzetelną fakturą.