Przestępstwa zniesławienia i zniewagi należą do grupy przestępstw przeciwko czci i nietykalności cielesnej. Stanowią one przejaw ochrony życia prywatnego, zagwarantowanej w art. 47 Konstytucji. Przestępstwa te jakkolwiek mogą się wydawać podobne, różnią się w sposób zasadniczy, stanowić dwa odrębne typy czynów zabronionych pod groźbą kary. Zniesławienie związane jest przede wszystkim z działaniami mającymi poniżyć jednostkę w opinii publicznej. Zniewaga związana jest natomiast z okazaniem pogardy drugiej osobie. Przedmiotem ochrony przestępstwa zniesławienia jest godność, dobre imię, świadomość własnej wartości i szacunek do samego siebie. W przypadku zniewagi przedmiotem ochrony jest przede wszystkim cześć człowieka. Kwestia ta omówiona jest szerzej we wpisie: Odpowiedzialność za zniesławienie i zniewagę.
Moja praktyka adwokacka obejmuje w szczególności następujące zagadnienia:
- zniesławienie w Internecie (w szczególności na forach i portalach społecznościowych);
- zniesławienie w prasie, radiu lub telewizji;
- zniesławienie słowem na forum publicznym;
- zniesławienie poprzez rozsyłanie wiadomości tekstowych;
- zniesławienie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą poprzez publikacje nieprawdziwych informacji;
- zniesławienie narażające na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności,
- znieważanie słowem lub czynem, np. poprzez oplucie;
- znieważenie publiczne oraz „prywatne”.
W ramach swojej praktyk adwokackiej, oferuję Państwu:
- specjalistyczne doradztwo prawne;
- analizę planowanych wystąpień i publikacji pod kątem odpowiedzialności karnoprawnej i cywilnoprawnej;
- przygotowanie prywatnego aktu oskarżenia;
- dochodzenie roszczeń z tytuły dóbr osobistych w postępowaniu cywilnym;
- przygotowanie pism procesowych w tym zażaleń, apelacji oraz kasacji;
- reprezentację na każdym etapie postępowania przygotowawczego lub sądowego.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie.
Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
Warto wiedzieć:
Przestępstwa zniesławienia i zniewagi ścigane są w trybie prywatnoskargowym. Oznacza to, że pokrzywdzony, aby dochodzić obrony swoich praw na gruncie prawa karnego, powinien samodzielnie wnieść przeciwko sprawcy prywatny akt oskarżenia. W praktyce generować to może jednak problemy dowodowe, często dotyczące samej tożsamości sprawcy (np. zniesławienie dokonane na forum internetowym, gdzie sprawca posługuje się tylko pewnym nickiem). Pokrzywdzony może w tego typu przypadkach żądać pomocy od funkcjonariuszy Policji. Na żądanie pokrzywdzonego Policja przyjąć bowiem musi ustną lub pisemną skargę i w razie potrzeby zabezpieczyć dowody. Skarga ta przesyłana jest następnie przez Policję do właściwego sądu. Istnieje także możliwość, aby już po złożeniu prywatnego aktu oskarżenia sąd polecił funkcjonariuszom Policji dokonanie określonych czynności dowodowych. Co do zasady to jednak na oskarżycielu posiłkowym spoczywa ciężar zebrania odpowiedniego materiału dowodowego.
Opłata od prywatnego aktu oskarżenia jest zryczałtowana i wynosi 300 zł. W razie wydania wyroku skazującego, opłata ta zasądzana jest z powrotem na rzecz pokrzywdzonego.
Dane osób skazanych za przestępstwo zniesławienia i zniewagi są gromadzone w Krajowym Rejestrze Karnym. Innym słowy, skazany „będzie posiadał wpis w KRK” i nie będzie przysługiwał mu status osoby niekaranej.
Na szczęści nie. Aktualnie istnieją możliwości, aby zidentyfikować osobę która oczernia nas w Internecie lub nam ubliża. Zgodnie z uwagami dotyczącymi trybu ścigania, na wniosek pokrzywdzonego funkcjonariusze Policji mogą wystąpić do kompetentnych podmiotów celem zidentyfikowania sprawcy. Pozwoli to skierować przeciwko niemu prywatny akt oskarżenia.
W przypadku, w którym doszło do popełnienia przestępstwa zniesławienia lub zniewagi w Internecie, a nie znamy danych identyfikujących sprawce, niezbędne jest szybkie działanie. Przedsiębiorcy telekomunikacyjni są bowiem zobowiązani do usuwania danych pozwalających na identyfikacje użytkowników po okresie 12 miesięcy od dnia, w którym doszło do połączenia z siecią lub od nieudanej próby połączenia. Pamiętać przy tym należy, że w tym czasie musimy nie tylko złożyć stosowny wniosek do organów postępowania karnego, ale także uzyskać niezbędną decyzję procesową, która zostanie przesłana do przedsiębiorcy telekomunikacyjnego.
W przypadku przestępstwa zniesławienia i zniewagi czas gra kluczową rolę, bowiem termin przedawnienia tych czynów jest wyjątkowo krótki. Karalność zniesławienia i zniewagi ustaje mianowicie z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu popełnienia przestępstwa. Co przy tym istotne, jeżeli w tym okresie zostanie wszczęte postępowanie karnego, karalność ustanie z upływem 5 lat od zakończenia powyższego okresu.
Karą za zniesławienie lub zniewagę jest grzywna albo kara ograniczenia wolności. Jeżeli jednak sprawca posługiwał się środkami masowego komunikowania, wówczas istnieje możliwość wymierzenia kary pozbawienia wolności do roku czasu. W przypadku skazania sąd może jednocześnie orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
W praktyce niesłychanie trudną kwestią jest postawienie granicy pomiędzy dopuszczalną krytyką a zniesławieniem lub zniewagą. Aby można było mówić o dopuszczalnej krytyce, wyłączającej bezprawność zachowania, wyrażana krytyka nie może być złośliwa i tendencyjna. Dotyczy to również dziennikarzy. Zgodnie z prawem prasowym, publikowane oceny powinny być rzetelne i zgodne z zasadami współżycia społecznego. Jest to rzecz ocenna i każdy przypadek wymaga indywidualnej analizy.
O zniesławieniu nie może być mowy wówczas, gdy zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy. W przypadku natomiast zarzutu uczynionego publicznie, nie popełnia przestępstwa ten kto rozgłasza zarzut dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub służący ochronie społecznie uzasadnionego interesu. Kodeks karny wskazuje także przy tym, że jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego. Użyte w ustawie pojęcia są niezwykle ocenne, a kwestia, czy w danej sytuacji doszło do wyłączenia bezprawności, należy do oceny sądu.
W przypadku przestępstwa zniesławienia pokrzywdzony może żądać, aby wydany w sprawie wyrok skazujący został podany do publicznej wiadomości. Uprawnienie to stanowi pewną modyfikację reguł orzekania w przedmiocie podania wyroku do publicznej wiadomości. Jako środek karny ma on charakter fakultatywny, a jego orzeczenie uzależnione jest od decyzji sądu. W przypadku skazania za zniesławienie wniosek pokrzywdzonego o upublicznienia rozstrzygnięcia ma natomiast dla sądu charakter wiążący, co oznacza, że indywidualna ocena sądu w tym przedmiocie jest irrelewantna.