O tym, że fałszywe dane we wniosku o kredyt mogą rodzić odpowiedzialność karną, była już mowa na łamach niniejszego bloga (Oszustwo kredytowe – art. 297 k.k.). W związku z programem Bezpieczny Kredyt 2% warto jednak wrócić do temu, gdyż sporo osób rozważać będzie zaciągnięcie kredytu hipotecznego na zakup mieszkania. O programie tym można przeczytać na stronie rządowej pod tym linkiem. Aby uzyskać przedmiotowy kredy, spełnić należy określone warunki, na podstawie których oceniana jest zdolność kredytowa. Chęć uzyskania kredytu, zwłaszcza na preferencyjnych warunkach, rodzić może rzecz jasna pokusę, aby we wniosku kredytowym podać takie dane, jakie zapewnią pozytywną decyzję kredytową. W tym też kontekście warto przypomnieć, co grozi za podanie nieprawdziwych danych we wniosku kredytowym.
Spis treści
Oszustwo kredytowe (art. 297 k.k.)
Przepis art. 297 k.k. stanowi:
„Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”
Czynnością sprawczą jest tutaj podanie nieprawdziwych danych we wniosku o przyznanie danego finasowania, stąd też potoczne nazwy – oszustwo kredytowe, oszustwo finansowe czy oszustwo subwencyjne. Chodzi tu przy tym o dane istotne, a zatem takie, które brane są pod uwagę przy decyzji o przyznaniu finansowania. Fałszywe dane we wniosku o kredyt 2%, mające na celu „podkolorowanie” zdolności kredytowej, mogą zatem rodzić odpowiedzialność karną z art. 297 k.k.
Oszustwo z art. 286 k.k.
Co istotne, oszustwo kredytowe ma charakter formalny, a zatem podstawą odpowiedzialności jest w tym przypadku samo podanie fałszywych danych we wniosku – niezależnie od tego, czy ostatecznie wniosek został uwzględniony i przyznano dane finansowanie. W tym też zakresie czyn ten różni się od ogólnego typu oszustwa z art. 286 k.k., gdzie odpowiedzialność karna zależna jest od wystąpienia skutku w postaci rozporządzenia mieniem. Zgodnie mianowicie z tym przepisem:
„Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.”
Podanie nieprawdziwych danych we wniosku kredytowym stanowić może formę wprowadzenia w błąd, o którym mowa w powyższym przepisie. Podanie fałszywych danych musi przy tym pozostawać w związku przyczynowym z decyzją o rozporządzeniu mieniem, co w tym kontekście oznacza pozytywną decyzję kredytową. Muszą być to zatem dane istotne z punku widzenia oceny zdolności kredytowej. W tym też zakresie regulacja ta jest zbieżna z art. 297 k.k.
Jeśli skutkiem przedłożenia wniosku kredytowego zawierającego fałszywe dane jest rzeczywiście pozytywna decyzja kredytowa i doszło do rozporządzenia mieniem banku, to kredytobiorca liczyć się jednak musi z kumulatywną kwalifikacją swojego zachowania z art. 297 k.k. w zw. z art. 286 k.k. Nie powinno bowiem budzić wątpliwości, iż rozporządzenie mieniem w oparciu o fałszywe dane dotyczące zdolności kredytowej co do zasady ma charakter niekorzystny – gdyby bank znał rzeczywistą sytuację kredytobiorcy, nie udzieliłby finansowania na bardziej ryzykownych warunkach. Konsekwentnie, okoliczność, że raty są spłacane nie przesądza o braku realizacji znamion oszustwa z art. 286 k.k., a może mieć co najwyżej wpływ na wysokość kary i obowiązek naprawienia szkody.
Podsumowując, fałszywe dane we wniosku o kredyt 2% wiązać się zatem mogą z zarzutem oszustwa z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k.
Podanie nieprawdziwych danych we wniosku kredytowym
Zgodnie z wcześniejszymi uwagami, z perspektywy odpowiedzialności karnej za podanie fałszywych danych we wniosku kredytowym istotne są te dane, na podstawie których podejmowana jest decyzja o przyznaniu kredytu. W praktyce problem ten odnosi się najczęściej do informacji o wysokości zarobków lub formie zatrudnienia. Spotkać się przy tym można również z nieprawdziwymi danymi dot. ilości osób pozostających na utrzymaniu kredytobiorcy. Fałszywe dane we wniosku o kredyt 2% obejmować mogą tymczasem także informacje dotyczące posiadanych już nieruchomości.
Przekazanie fałszywych informacji może także przybrać formę zatajenia określonych informacji, przykładowo – o wysokości aktualnych zobowiązań przyszłego kredytobiorcy. Dla banku taka informacja jest istotna, gdyż pozwala oszacować, czy przyszły kredytobiorca będzie w stanie spłacać wszystkie należności.
Zatajenie informacji o pożyczce na wkład własny
Odrębnej uwagi wymaga w tym miejscu problem pożyczki na wkład własny. W praktyce często się zdarza, że pieniądze na wkład własny, nierzadko wynoszący 100-200 tys. zł, pożyczane są od rodziny, znajomych, również banku w formie kredytu konsumenckiego. Rzadko kto podaje jednak informację na ten temat we wniosku kredytowym, przy czym powodem jest nawet niekoniecznie wola „oszukania” bank, a brak uświadomienia sobie, że informacja na temat tego zobowiązania jest dla banku istotna. Tego typu dług jest jednak rzeczywistym zobowiązaniem do spłaty, obciążającym budżet przyszłego kredytobiorcy, i jako taki powinien być wykazana we wniosków o kredytu.
Kara za podanie fałszywych danych we wniosku kredytowym
Co grozi za fałszywe dane we wniosku o kredyt? Za samo podanie nieprawdziwych informacji we wniosku kredytowym grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W przypadku, gdy bank udzielił rzeczywiście kredytu, zagrożenie karą będzie już wyższe – jest to kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, a jeśli wartość szkody (tutaj – wartość wypłaconego kredytu) przewyższa kwotę 200.000 zł, wówczas jest to kara pozbawienia wolności od 1 roku do lat 10. Kara za oszustwo jest zatem bardzo poważna.
W kontekście tym warto zwrócić dodatkowo uwagę na art. 37a § 1 k.k., zgodnie z którym: „Jeżeli przestępstwo jest zagrożone tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, a wymierzona za nie kara pozbawienia wolności nie byłaby surowsza od roku, sąd może zamiast tej kary orzec karę ograniczenia wolności nie niższą od 3 miesięcy albo grzywnę nie niższą od 100 stawek dziennych, jeżeli równocześnie orzeka środek karny, środek kompensacyjny lub przepadek”. Przy kwalifikowanym typie oszustwa, gdzie wartość szkody przekracza 200 tys. zł, przejście na kary wolnościowe nie jest zatem możliwe.
Oszustwo kredytowe pomoc prawna
Fałszywe dane we wniosku o kredyt 2% rodzić mogą odpowiedzialność karną, z czego zdawać należy sobie sprawę przed złożeniem wniosku kredytowego. Choć nowy rządkowy program jest niezwykle atrakcyjny przy obecnych stopach procentowych, tak przyszły kredytobiorca powinien rzetelnie podjeść do tematu. Jeśli chcieliby Państwo przedyskutować swój przypadek pod kątem ryzyka odpowiedzialności karnej, zapraszam do kontaktu.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
