Z początkiem stycznia 2024 r. weszła w życie nowa ustawa lombardowa, która w sposób znaczący ograniczyła swobodę działalności lombardowej. Po pierwsze, działalność lombardowa może być prowadzona tylko w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością bądź spółki akcyjnej. Po drugie, przedsiębiorcy prowadzący działalność lombardową muszą być wpisani do rejestru Komisji Nadzoru Finansowego. Po trzecie, wprowadzona została maksymalna wysokość odsetek od pożyczek lombardowych na poziomie 45%. Nie są to jednak jedyne obostrzenia.
Spis treści
Ustawa lombardowa 2024
Nowa ustawa lombardowa to inaczej Ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o konsumenckiej pożyczce lombardowej, która weszła w życie z dniem 7 stycznia 2024 r. (odsyłam do strony Sejmu, gdzie można się zapoznać z tekstem ustawy). Czy ustawa ta oznacza koniec lombardów? Faktem jest, iż z uwagi na wprowadzone wymogi prowadzenia działalności lombardowej wielu przedsiębiorcom nie będzie się po prostu opłacało prowadzić dalej takiego biznesu z wagi na związane z tym koszty. Oprócz wskazanych wyżej wymogów zwrócić należy także uwagę na regulację dot. kwoty nadwyżki ze sprzedaży zastawionego przedmiotu. Zgodnie mianowicie z art. 43 ustawy lombardowej:
„1. Kwota uzyskana ze sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego jest uiszczana na rachunek bankowy przedsiębiorcy wykonującego działalność lombardową lub gotówką.
2. Przedsiębiorca wykonujący działalność lombardową przekazuje konsumentowi nadwyżkę niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia:
1) otrzymania przez tego przedsiębiorcę kwoty ze sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego;
2) upływu ustawowego terminu odstąpienia od umowy przez kupującego przedmiot zabezpieczenia – w przypadku zakupu tego przedmiotu na odległość albo poza lokalem przedsiębiorstwa.
3. Nadwyżka może zostać pomniejszona przez przedsiębiorcę wykonującego działalność lombardową o nie więcej niż 20% nadwyżki. W takim przypadku przedsiębiorca wykonujący działalność lombardową zwraca konsumentowi pozostałą część nadwyżki.
4. Kwota pomniejszenia nadwyżki, o którym mowa w ust. 3, stanowi przychód przedsiębiorcy wykonującego działalność lombardową i nie jest wliczana do całkowitego kosztu konsumenckiej pożyczki lombardowej.”
Jest to niewątpliwie ukłon w stronę konsumentów. Dla przedsiębiorcy oznacza niemniej dodatkową pracę związaną z rozliczeniem każdej takiej nadwyżki… Na rynku w rzeczy samej dotychczasowe lombardy przekształcają się w większości w punkty skupu-sprzedaży, gdzie konsument nie ma jednak gwarancji odkupu „zastawionego” przedmiotu w danym terminie.
Kara za naruszenie nowej ustawy lombardowej
Nowe obowiązki sankcjonowane są nowymi karami. Nowa ustawa lombardowa przewiduje odrębny katalog wykroczeń. Mianowicie:
„Art. 45. Kto zawiera umowę konsumenckiej pożyczki lombardowej lub dokonuje sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego bez wymaganego wpisu do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność lombardową, podlega karze grzywny do 500 000 zł.
Art. 46. Kto prowadzi reklamę działalności lombardowej z naruszeniem art. 44, podlega karze grzywny do 50 000 zł.
Art. 47. Kto dokonuje sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego z naruszeniem art. 27 ust. 1 lub art. 31 ust. 1, podlega karze grzywny do 100 000 zł.
Art. 48. Kto określa cenę wywoławczą oferowanego do sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego z naruszeniem art. 29 lub art. 32, podlega karze grzywny do 100 000 zł.
Art. 49. Kto, będąc odpowiedzialnym za zwrot konsumentowi nadwyżki kwoty uzyskanej ze sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego przekraczającej całkowitą kwotę do spłaty, nie dokonuje zwrotu konsumentowi tej nadwyżki lub dokonuje tego zwrotu niezgodnie z zasadami określonymi w art. 34 ust. 2 lub 3, podlega karze grzywny do 100 000 zł.”
Przewidziane przez ustawodawcę kary są surowe, są to grzywny, których wysokość może osiągnąć nawet 500 tys. zł (tak art. 45 ustawy lombardowej). Co jednak istotne, w myśl art. 50 ustawy lombardowej „Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w art. 45–49, następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. − Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2022 r. poz. 1124)”. Mamy tu zatem do czynienia z wykroczeniami, nie zaś przestępstwami. Konsekwentnie, zastosowanie znajdzie tu kodeks wykroczeń, a nie kodeks karny. W praktyce oznacza to brak wpisu w karcie karnej, a w razie braku uiszczenia grzywny – karę zastępczą aresztu do 30 dni.
Wykroczenia lombardowe
Nowa ustawa lombardowa wprowadza zatem pięć typów wykroczeń lombardowych. Pierwszy, z art. 45 ustawy lombardowej, odnosi się do prowadzenia działalności lombardowej bez wpisu do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność lombardową, prowadzonego przez KNF.
Drugie wykroczenie, z art. 46 ustawy lombardowej, dotyczy reklamy działalności lombardowej. W myśl art. 44 ustawy lombardowej, „Reklama działalności lombardowej może być prowadzona pod warunkiem umieszczenia w niej komunikatu wyraźnie wskazującego na wykonywanie działalności lombardowej”. Reklama sprzeczna z tym wymogiem będzie sankcjonowana. Na karę narażają się zarówno podmioty legalnie prowadzące działalność lombardową, tj. które dokonały odpowiednich przekształceń i uzyskały wpis do rejestru działalności lombardowej, przez co mogą się posługiwać nazwą „lombard”, jak i podmioty prowadzące działalność pseudo-lombardową bez odpowiedniego wpisu.
Trzecie wykroczenie, z art. 47 ustawy lombardowej, dotyczy sprzedaży zastawionego przedmiotu „z wolnej ręki”. Przepisy art. 27 ust. 1 lub art. 31 ust. 1 ustawy lombardowej wprowadzają bowiem wymóg aukcji elektronicznej, kierowanej do nieograniczonego kręgu podmiotów, jeśli wartość pożyczki konsumenckiej przekracza 500 zł. Wykroczenie z art. 48 ustawy lombardowej wiąże się notabene ze sprzedażą aukcyjną, ustanawiając sankcję za nieprawidłowe określenie ceny wywoławczej przedmiotu. Z przepisów art. 29 lub art. 32 ustawy lombardowej wynika mianowicie, iż cena wywoławcza przedmiotu zabezpieczenia lombardowego w pierwszej aukcji powinna być równa szacunkowej wartości przedmiotu zabezpieczenia lombardowego ustalonej w umowie konsumenckiej pożyczki lombardowej, natomiast w drugiej aukcji – stanowić 90% ceny pierwotnej.
Ostatnie wykroczenie, z art. 49 ustawy lombardowej, dotyczy nieprawidłowości w zakresie zwrotu konsumentowi nadwyżki ze sprzedaży zastawionego przedmiotu. Zgodnie z art. 34 ust. 2 i 3 ustawy lombardowej:
„2. Przedsiębiorca wykonujący działalność lombardową przekazuje konsumentowi nadwyżkę niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia:
1) otrzymania przez tego przedsiębiorcę kwoty ze sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego;
2) upływu ustawowego terminu odstąpienia od umowy przez kupującego przedmiot zabezpieczenia – w przypadku zakupu tego przedmiotu na odległość albo poza lokalem przedsiębiorstwa.
3. Nadwyżka może zostać pomniejszona przez przedsiębiorcę wykonującego działalność lombardową o nie więcej niż 20% nadwyżki. W takim przypadku przedsiębiorca wykonujący działalność lombardową zwraca konsumentowi pozostałą część nadwyżki.”
Podsumowanie
Nowa ustawa lombardowa znacznie utrudniona prowadzenie działalności lombardowej. Na pewno jest to koniec lombardów w kształcie, jaki znaliśmy dotychczas. To, jak ta działalność lombardowa będzie funkcjonować w praktyce, okaże się z czasem. Przedsiębiorcy musza być przy tym świadomi ryzyk prawnokarnych, zwłaszcza – finansowych, związanych z próbą obejścia nowej ustawy.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
