Wyłudzenie dotacji może się skończyć nawet tymczasowym aresztowaniem. Zarzuty kierowania oraz udziału w zorganizowanej grupie przestępczej związanej z wprowadzaniem do obrotu fałszywych faktur w celu wyłudzenia dotacji są poważne, o czym przypomina Policja, chwaląc się na swej stronie ostatnim sukcesem na Lubelszczyźnie. Tego typu historii z wyłudzeniem dotacji unikanych jest rzecz jasna więcej, a głównym pokrzywdzonym jest zazwyczaj PARP. Jaka jest kara za wyłudzenie dotacji?
Spis treści
Wyłudzenie dotacji kk
Odpowiedzialność karna za wyłudzenie dotacji zależeć będzie od przyjętej kwalifikacji prawnej zachowania. Wyłudzenie dotacji co do zasady podpadać będzie pod art. 297 § 1 k.k., zgodnie z którym:
„Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”
Taka powinna być kwalifikacja prawna w przypadku posłużenia się fałszywymi dokumentami w celu otrzymania dotacji. Jeżeli z okoliczności faktycznych sprawy wynika jednak, że wnioskodawca miał zamiar wykorzystać środki z dotacji na inny cel, wówczas w rachubę wchodzić będzie kumulatywna kwalifikacja z art. 286 § 1 k.k. Przepis ten brzmi:
„Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.”
Zagrożenie karne jest zatem wyższe. Jeśli kwota wyłudzonej dotacji przekracza 200 tys. zł, mówić przy tym będziemy o typie kwalifikowanym z art. 294 § 1 k.k. i karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Co więcej, jeśli kwota dotacji przekracza 5 milionów złotych – sprawcy grozi kara pozbawienia wolności od lat 3 do 20; jeżeli kwota dotacji przekracza natomiast 10 milionów złotych – kara pozbawienia wolności od lat 5 do 25.
Kumulatywna kwalifikacja
O co chodzi z kumulatywną kwalifikacją? Otóż w ramach jednej zarzutu posłużyć się można więcej niż jednym typem przestępstwa w celu należytego opisania stanu faktycznego sprawy. Nawet jeśli zachowanie sprawcy wyczerpuje jednak więcej niż jeden typ przestępstwa, to może być on skazany za jedno przestępstwo – tyle że kumulatywnie zakwalifikowane z różnych przepisów. Sprawcy wymierza się natomiast karę na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą.
Kumulatywna kwalifikacja z art. 297 § 1 k.k. i art. 286 § 1 k.k. zależeć będzie przede wszystkim od tego, czy dotacja została rzeczywiście przyznana. Jeżeli nie, działanie sprawcy wyczerpywać będzie tylko znamiona art. 297 § 1 k.k. Godzi się nadmienić, iż czyn ten ma charakter formalny i zostaje popełniony już z momentem przedłożenia fałszywych dokumentów – niezależnie od tego, czy dotacja rzeczywiście zostanie przyznana.
Jeżeli środki zostały przyznane, kwalifikacja z art. 286 § 1 k.k. zależeć będzie dodatkowo od tego, jaki był cel działania sprawcy. W kontekście tym przytoczyć należy stanowisko Sądu Apelacyjnego w Szczecinie (wyrok z dnia 26 stycznia 2017 r., II AKa 155/16):
„[…] kumulatywny zbieg przepisów art. 297 § 1 KK i art. 286 § 1 KK jest możliwy i to nie tylko w przypadku zwrotnych form wsparcia finansowego, takich jak kredyty, czy pożyczki bankowe […], ale także w odniesieniu do tego rodzaju form, do których należy w szczególności dofinansowanie z funduszy unijnych, w tym w ramach regionalnego programu operacyjnego, które ze swej istoty jest bezzwrotne. Możliwość przyjęcia rzeczywistego zbiegu wskazanych wyżej przepisów, wymaga ustalenia, że sprawca nie tylko wprowadził w błąd podmiot przyznający powyższą formę wsparcia finansowego, ale nadto, że działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził ów podmiot do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. […] dla przypisania obok występku z art. 297 § 1 KK, nadto przestępstwa z art. 286 § 1 KK w warunkach zbiegu realnego, konieczne jest wykazanie, że już w czasie przedłożenia wskazanego w art. 297 § 1 KK dokumentu lub oświadczenia, sprawca miał zamiar wykorzystania środków finansowych sprzecznie z ich przeznaczeniem”.
Z punktu widzenia odpowiedzialności karnej za wyłudzenie dotacji istotne jest zatem to, czy z okoliczności faktycznych sprawy wynika, że środki z dotacji miały być przeznaczone na inny cel niżby to wynikało z dokumentów dotacyjnych.
Na marginesie należy także zaznaczyć, iż umowy z PARP przewidują zazwyczaj zapis, iż w przypadku posłużenia się fałszywymi dokumentami może dojść do wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym.
Odpowiedzialność karna za fałszywe faktury
Odpowiedzialność za wyłudzenie dotacji częstokroć łączy się z odpowiedzialnością za posłużenie się fałszywymi fakturami. W praktyce tego typu faktury przedkładane są często w celu wykazania kosztów projektu wraz z wnioskiem o wypłatę transzy. W zależności od łącznej kwoty, na którą opiewają przedkładane faktury, różnie będzie wyglądać zagrożenie karne. Jeżeli kwota należności nie przekracza 200 tys. zł – zachowanie sprawcy powinno być kumulatywnie kwalifikowane z art. 273 k.k., zgodnie z którym:
„Kto używa dokumentu określonego w art. 271 lub 272, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”
Jeżeli kwota należności jest „znaczna”, a zatem przekracza 200 tys. zł, zagrożenie karne jest znacznie wyższe. Zgodnie mianowicie z art. 271a k.k.:
„§ 1. Kto wystawia fakturę lub faktury, zawierające kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest znaczna, poświadczając nieprawdę co do okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o charakterze podatkowym lub takiej faktury lub faktur używa, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 wobec faktury lub faktur, zawierających kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości, albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu, podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”
Gwoli wyjaśnienia, kwota określająca mienie wielkiej wartości to 1 milion zł, a zatem pięciokrotność tej kwoty, o której mowa w art. 271a § 2 k.k., to 5 milionów zł.
Wyłudzenie dotacji – adwokat Kraków
W świetle powyższego, kara za wyłudzenie dotacji może być naprawdę surowa. Wszystko zależy od okoliczności sprawy, w tym zwłaszcza kwoty wyłudzonych środków. Oprócz samej sankcji karnej sprawca musi się także liczyć z obowiązkiem naprawienia szkody, co w praktyce sprowadza się rzecz jasna do zwrotu wypłaconych środków. Brak wykonania obowiązku naprawienia szkody może natomiast stanowić podstawę odpowiedzialności karnej za nowy typ przestępstwa z art. 244c k.k. (zob. Obowiązek naprawienia szkody w praktyce). Sprawa jest zatem poważna.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
