Blog

SDE, czyli system dozoru elektronicznego

System dozoru elektronicznego, w skrócie – SDE, jest to jeden z systemów wykonywania krótkoterminowej kary pozbawienia wolności w warunkach wolnościowych. Wykonywanie kary w systemie dozoru elektronicznego polega na kontrolowaniu zachowania skazanego – przebywającego poza zakładem karnym – przy użyciu urządzeń technicznych.

Spis treści

Doprecyzować przy tym należy, iż w przypadku wykonywania kary pozbawienia wolności mamy do czynienia z dozorem stacjonarnym: kontrolą przebywania przez skazanego w określonych dniach tygodnia i godzinach we wskazanym przez sąd miejscu. System dozoru elektronicznego zna również dozór mobilny (kontrola bieżącego miejsce pobytu skazanego) i dozór zbliżeniowy (kontrola zachowanie przez skazanego określonej minimalnej odległości od danej osoby). Znajdują one zastosowanie do wykonywania określonych środków karnych i zabezpieczających. W tym miejscu skupiam się na dozorze stacjonarnym.

Co należy wiedzieć o SDE?

Zważywszy że w praktyce co raz częściej można się z tym spotkać, warto przedstawić parę podstawowych informacji na temat SDE.

Jaka kara nadaje się do SDE?

Podstawowe pytanie, z jakim spotykam się w swej praktyce adwokackiej, brzmi następująco: Czy każda kara pozbawienia wolności nadaje się do SDE? Niestety nie. Możliwość wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego dotyczy tylko kary nieprzekraczającej 1 roku. Warto odnotować, iż podobne ograniczenie wprowadza się dla stosowania instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności. Jeśli zatem sąd nie zdecydował się na warunkowe zawieszenie wykonania kary do 1 roku pozbawienia wolności, SDE jest atrakcyjną alternatywą dla więzienia.

Odnotować w tym miejscu należy, iż w systemie dozoru elektronicznego może być wykonywana kara pozbawienia wolności orzekana jako kara „samoistna” (art. 32 pkt 3 k.k.), jak i kara zastępcza (art. 46 k.k.w.). Możliwość taka odnosi się niemniej także do kary pozbawienia wolności łączonej z karą ograniczenia wolności (art. 37b k.k.). Jakkolwiek SDE przeczy w tym wypadku idei tzw. „klapsa penitencjarnego”, ustawodawca przewiduje taką ewentualność. W praktyce nie jest wykluczone!

Z czym w praktyce wiążę się SDE?

Możliwość wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wiąże się z dodatkowymi obowiązkami po stronie skazanego. Ma on w szczególności obowiązek noszenia specjalnego nadajnika (tzw. bransoletki), za pomocą którego monitoruje się jego aktualne miejsce pobytu, jak również dbać o powierzone mu środki techniczne i udostępniać je podmiotowi dozorującemu do kontroli.

Podstawowym obowiązkiem skazanego jest przy czym pozostawanie w określonym miejscu (co do zasady – miejscu zamieszkania) w wyznaczonym czasie. Skazany odbywa wszak karę pozbawienia wolności. Przedziały czasu w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia, w których ma on prawo oddalić się ze wskazanego miejsca, w celu świadczenia pracy, kształcenia się czy wykonywania praktyk religijnych, są z góry określone. Skazany jest zarazem zobowiązany udzielać wyjaśnień sędziemu penitencjarnemu i kuratorowi sądowemu z dotychczasowego przebiegu odbywania kary.

Obowiązki skazanego związane z SDE podlegają ścisłej kontroli. Co wymaga podkreślenia – uchylanie się od ich realizacji skutkować może osadzeniem w zakładzie karnym.

Jak otrzymać zezwolenie na SDE?

Wykonywanie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego następuje na podstawie zezwolenia sądu penitencjarnego. W ramach postępowania rozpoznawczego sąd orzeka jedynie rodzaj i wymiar kary. O tym, czy będzie ona wykonywana w zakładzie karnym, czy w systemie dozoru elektronicznego, rozstrzyga się dopiero na etapie postępowania wykonawczego.

Przesłanki SDE

Jak wynika z art. 43la Kodeksu karnego wykonawczego, sąd penitencjarny może udzielić zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli:

  • orzeczona wobec skazanego kara pozbawienia wolności nie przekracza 1 roku i w sprawie nie mamy do czynienia z tzw. recydywą wielokrotną (art. 64 § 2 k.k.),
  • SDE jest wystarczające do osiągnięcia celów wychowawczych i prewencyjnych kary,
  • skazany posiada określone miejsce stałego pobytu,
  • osoby pełnoletnie, które zamieszkują wspólnie ze skazanym, wyraziły zgodę na SDE,
  • warunki mieszkaniowe skazanego umożliwiają funkcjonowanie SDE i brak jest przeciwskazań o charakterze techniczno-organizacyjnym.

Sąd penitencjarny nie udzieli zezwolenia na SDE, gdy względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, jak również inne szczególne okoliczności przemawiają za osadzeniem skazanego w zakładzie karnym.

Wniosek o SDE

Co wymaga przy tym podkreślenia – SDE orzeka się tylko na wniosek. Wniosek ten może być złożony przez skazanego, jego obrońcę, prokuratora lub sądowego kuratora bądź też dyrektora zakładu karnego. W praktyce najczęstsze są rzecz jasna wnioski skazanego lub jego obrońcy.

We wniosku o udzielenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego należy się odnieść do wszystkich wskazanych wyżej przesłanek. Najwięcej uwagi należy rzecz jasna poświęcić celom kary i wykazaniu braku przeciwskazań do wykonywania kary w warunkach wolnościowych. Kwestie organizacyjno-techniczne będę przez sąd dodatkowo badane. Do wniosku należy dołączyć pisemną zgodę domowników na SDE.

O czym w praktyce często się zapomina – złożenie wniosku o SDE nie wstrzymuje wykonania kary pozbawienia wolności. Skazany jest zatem zobowiązany stawić się w zakładzie karnym lub areszcie śledczym zgodnie z otrzymanym wezwaniem. Chcąc wstrzymać wykonanie kary, we wniosku o SDE należy zawrzeć odrębny wniosek w tym przedmiocie. Decyzja ta zostaje przy tym do uznania sądu penitencjarnego. W tym kontekście odsyłam Państwa do odrębnego wpisu: Wzór wniosku o dozór elektroniczny.

Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.

dr Aleksandra Rychlewska-Hotel, adwokat

dr Aleksandra Rychlewska-Hotel, adwokat

Jestem adwokatem specjalizującym się w prawie karnym. Ukończyłam studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie uzyskałam również stopień doktora nauk prawnych z dziedziny prawa karnego. Jestem członkiem Izby Adwokackiej w Krakowie. Więcej o mnie...

Adwokat dr Aleksandra Rychlewska-Hotel

dr Aleksandra Rychlewska-Hotel

Każdą sprawą zajmuje się osobiście. Przywiązując dużą wagę do szczegółów, zawsze dążę do maksymalnego zabezpieczenia interesów Klienta.

Kategorie
Najcześciej czytane
Bezpieczeństwo prawnokarne
Jak mogę Państwu pomóc?
Zakres pomocy prawnej różnić się będzie w zależności od Państwa roli w postępowaniu karnym: osoba oskarżona bądź pokrzywdzona. Odrębna oferta kierowana jest także do jednostek organizacyjnych, gdzie pomoc prawna ma zasadniczo charakter pozaprocesowy.
sprawy karne - osoba pokrzywdzona

Pokrzywdzony

sprawy karne - jednostka organizacyjna

Jednostka organizacyjna

Kontakt