W jednym z ostatnich wpisów odnosiłam się do problemu blokady rachunku bankowego przez prokuratora. Zagadnienie to wymaga uzupełnienia. Blokada rachunku bankowego może być bowiem dokonana również przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Blokada rachunku przez Urząd Skarbowy co do zasady wiąże się z podobnymi utrudnieniami dla przedsiębiorcy – środki zgromadzone na rachunku bankowym są zamrożone. Procedura wygląda tu jednak nieco odmiennie.
Spis treści
Blokada konta przez Urząd Skarbowy
Blokada rachunku przez Urząd Skarbowy wiąże się z funkcjonowaniem Systemu Teleinformatycznego Izby Rozrachunkowej (STIR), stanowiącego narzędzie do walki z przestępczością podatkową. Szef KAS został uprawniony do żądania blokady rachunku podatnika, jeżeli stwierdzi ryzyko wykorzystania rachunku do wyłudzeń skarbowych. Zgodnie mianowicie z art. 119zv § 1 Ordynacji podatkowej:
„Szef Krajowej Administracji Skarbowej może zażądać blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego na okres nie dłuższy niż 72 godziny, jeżeli posiadane informacje, w szczególności wyniki analizy ryzyka, o której mowa w art. 119zn § 1, wskazują, że podmiot kwalifikowany może wykorzystywać działalność banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego, a blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest konieczna, aby temu przeciwdziałać.”
Decyzja co do wystąpienia przez Szefa KAS z żądaniem blokady rachunku podyktowana jest w głównej mierze wynikiem analizy ryzyka, uwzględniającym tzw. wskaźnik ryzyka ustalany na podstawie algorytmów w ramach STIR.
Blokada konta firmowego przez urząd skarbowy
Blokada rachunku przez Urząd Skarbowy objąć może wszystkie rachunki przedsiębiorcy – podatnika. Chodzi o rachunki rozliczeniowe (bieżące i pomocnicze) oraz rachunki członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej. Blokada nie może jednak dotyczyć prywatnych rachunków osób fizycznych, wykorzystywanych do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
Za co urząd skarbowy może zająć konto?
O czym była już mowa powyżej, podstawą dokonania blokady rachunku bankowego przez US jest podejrzenie, że podatnik wykorzystuje rachunek bankowy do celów związanych z wyłudzeniami skarbowymi, a blokada rachunku ma być właśnie środkiem niezbędnym, aby temu przeciwdziałać.
Odmiennie zatem od blokady dokonywanej na podstawie przepisów Prawa bankowego, kompetencje Szefa KAS są ograniczone do przestępstw skarbowych. Szefa KAS musi być w posiadaniu informacji (opartych w szczególności na wynikach analizy ryzyka), wskazujących na to, że podatnik może wykorzystywać działalność banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego. W praktyce chodzić tu będzie o niecodzienne, transakcje, odbiegające od dotychczasowego modelu przepływów finansowych na rachunku przedsiębiorcy.
Ile trwa blokada konta przez Urząd Skarbowy
Blokada rachunku przez Urząd Skarbowy następuje na okres 72 godzin. Do tego okresu nie wlicza się jednak sobót, niedziel oraz dni świątecznych, ustawowo wolnych od pracy. Weekend wydłuży nam zatem blokadę.
Co więcej, blokada konta firmowego może być przedłużona do 3 miesięcy. Podstawą postanowienia o przedłużeniu blokady jest uzasadniona obawa, że przedsiębiorca nie wykona istniejącego lub mającego powstać zobowiązania podatkowego (lub zobowiązania z tytułu odpowiedzialności podatkowej osób trzecich), które przekracza równowartość 10 000 EUR.
Wypłata środków z zablokowanego konta
W zakresie, w jakim blokada konta firmowego przeciwdziałać ma wyłudzeniu skarbowemu, z punktu widzenia interesów fiskusa ważne jest, aby przedsiębiorca nie mógł uszczuplić zgromadzonych na rachunkach pieniędzy. Dla przedsiębiorcy oznacza to niestety brak możliwości dokonania jakichkolwiek płatności. Rozwiązaniem kompromisowym jest regulacja art. 119zy i 119zz Ordynacji podatkowej.
Zgodnie mianowicie z art. 119zy § 1 Ordynacji podatkowej:
„Na wniosek podmiotu kwalifikowanego Szef Krajowej Administracji Skarbowej może, w drodze postanowienia, wyrazić zgodę na wypłatę z zablokowanego rachunku podmiotu kwalifikowanego środków na:
1) wynagrodzenie za pracę wypłacane na podstawie umowy o pracę zawartej co najmniej 3 miesiące przed dniem dokonania blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego wraz z zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składkami na ubezpieczenie społeczne należnymi od wypłacanego wynagrodzenia – po przedłożeniu odpisu listy płac oraz dokumentu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych potwierdzającego zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę;
2) alimenty lub rentę o charakterze alimentacyjnym – po przedłożeniu tytułu stwierdzającego obowiązek podmiotu kwalifikowanego do płacenia alimentów lub renty.”
Jak wynika tymczasem z art. 119zz § 1 Ordynacji podatkowej:
„Szef Krajowej Administracji Skarbowej może, w drodze postanowienia, wyrazić zgodę na:
1) zapłatę zobowiązania podatkowego lub należności celnej przed terminem płatności z zablokowanego rachunku podmiotu kwalifikowanego – na wniosek podmiotu kwalifikowanego zawierający wskazanie zobowiązania podatkowego lub należności celnej, jej wysokości oraz naczelnika urzędu skarbowego właściwego do jej poboru;
2) zwolnienie środków z zablokowanego rachunku podmiotu kwalifikowanego – na wniosek podmiotu kwalifikowanego w szczególnie uzasadnionych przypadkach.”
W obu przypadkach konieczny jest wniosek podatnika, zawierający stosowne uzasadnienie, zwłaszcza w przypadku wniosku o zwolnienie środków z zablokowanego rachunku w ogóle.
Skarga na zajęcie rachunku bankowego przez urząd skarbowy
Podatnik może kwestionować decyzję Szefa KAS co do blokady rachunku bankowego. Co na wstępie muszę jednak zaznaczyć, nie przysługują mu niestety żadne środki prawne, które spowodują natychmiastowe zwolnienie blokady. Zablokowanie rachunku na okres 72 godzin, czyli tzw. krótkotrwała blokada rachunku, podlega bowiem kontroli sądowej dopiero w razie przedłużenia blokady na dalszy okres do 3 miesięcy.
Na postanowienie o przedłużeniu blokady konta firmowego przysługuje podatnikowi zażalenie, które należy złożyć w terminie 7 dni od dnia otrzymania postanowienia. Zażalenie rozpatruje przy tym ten sam organ, który wydał decyzję. W przypadku nieuwzględnienia zażalenia, podatnikowi przysługuje tymczasem skarga do sądu administracyjnego, która jest rozpatrywana w terminie 30 dni. Sąd bada tutaj, czy przesłanki uprawniające organ do dokonania blokady zostały należycie uprawdopodobnione. Co istotne, w skardze można właśnie kwestionować także blokadę krótkotrwałą. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyroku z 27 kwietnia 2020 roku, I FSK 491/20):
„Ograniczenie kontroli jedynie do postanowienia Szefa KAS w przedmiocie tzw. długiej blokady w sytuacji braku możliwości zainicjowania przez podatnika instancyjnej kontroli rozstrzygnięcia Szefa KAS dotyczącego blokady na 72 godziny, narusza przywołane konstytucyjne zasady. […] Zgodna z konstytucyjnymi zasadami wykładnia i analiza treści art. 119zv § 1 i art. 119zw § 1 OrdPU prowadzi do wniosku, że przesłanki tzw. krótkiej blokady rachunku podlegają kontroli sądowoadministracyjnej na podstawie art. 134 § 1 w zw. z art. 135 PostAdmU w przypadku zaskarżenia postanowienia Szefa KAS w przedmiocie przedłużenia tejże blokady na czas oznaczony.”
Jeśli sąd administracyjny stwierdzi brak podstaw do stosowania blokady, podatnik będzie mógł się ubiegać o odszkodowanie od Skarbu Państwa.
Blokada rachunku przez Urząd Skarbowy – Adwokat Kraków
Blokada rachunku przez Urząd Skarbowy oznacza unieruchomienie firmy na dłuższy okres czasu. Nawet jeśli Szef KAS wyrazi zgodę na zapłatę podatków czy wypłatę wynagrodzeń z tytułu umowy o pracę, to nie są to rzecz jasna jedyne wydatki w firmie. W praktyce najistotniejsze wydaje się współpracowanie z organami skarbowym w celu wyjaśnienia powstałych wątpliwości co do rzetelności przepływów finansowych w firmie, co skutkować może wcześniejszym uchyleniem blokady. Walka z fiskusem nie należy niestety do łatwych.
Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.
