Czym się zajmuje CBA?

Gdy słyszymy, że po kogoś było CBA, to cieszymy się, że to nie po nas. Czym zajmuje się CBA, czyli Centralne Biuro Antykorupcyjne? Głównym zadaniem jest tutaj zwalczanie korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, zwłaszcza w instytucjach państwowych i samorządowych. W praktyce funkcjonariusze CBA wykonują różne czynności na polecenie sądu lub prokuratora w ramach postepowania karnego.

Zadania CBA

CBA działa na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym. Do zadań CBA należy przede wszystkim rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie określonych przestępstw, wskazanych w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o CBA, oraz ściganie ich sprawców. Czym zajmuje się CBA w tym zakresie? Przede wszystkim są to przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, określone w art. 228-231 k.k. oraz art. 14 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. W praktyce jest to przede wszystkim korupcja czynna (tzw. łapownictwo) i bierna (tzw. sprzedajność) oraz płatna protekcja, również w postaci czynnej i biernej.

Wbrew pozorom kompetencje CBA nie ograniczają się tylko do przestępstw stricte korupcyjnych. Jeżeli dany czyn pozostaje w związku z korupcją lub działalnością godzącą w interesy ekonomiczne państwa, CBA może prowadzić czynności w zakresie następujących przestępstw:

• przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, określonych w art. 232, art. 233, art. 234, art. 235, art. 236 § 1 i art. 239 § 1 k.k.,
• przeciwko wyborom i referendum, określonych w art. 250a k.k.,
• przeciwko porządkowi publicznemu, określonych w art. 258 k.k.,
• przeciwko wiarygodności dokumentów, określonych w art. 270-273 i art. 277a § 1 k.k.,
• przeciwko mieniu, określonych w art. 286 k.k.,
• przeciwko obrotowi gospodarczemu, określonych w art. 296-297, art. 299 i art. 305 k.k.,
• przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, określonych w art. 310 k.k.,
• określonych w art. 586-592 k.s.h.,
• określonych w art. 179-183 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,
• przeciwko finansowaniu partii politycznych, określonych w art. 49d i 49f ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych,
• przestępstwa przeciwko finansowaniu partii politycznych, określonych w art. 49d i 49f ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych, jeżeli pozostają w związku z korupcją,
• przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji i subwencji, określonych w art. 54-84 k.k.s., jeżeli pozostają w związku z korupcją lub działalnością godzącą w interesy ekonomiczne państwa,
• przeciwko zasadom rywalizacji sportowej, określonych w art. 46-48 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie,
• przeciwko obrotowi lekami, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobami medycznymi określonymi w art. 54 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych.

W każdym zatem przypadku powinien zachodzić związek między przestępstwem a korupcją lub działalnością godzącą w interesy ekonomiczne państwa, aby CBA mogło zająć się daną sprawą.

Do pozostałych zadań CBA należy:

• ujawnianie i przeciwdziałanie przypadkom nieprzestrzegania przepisów o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne;
• dokumentowanie podstaw i inicjowanie realizacji przepisów o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem Skarbu Państwa lub innych państwowych osób prawnych;
• ujawnianie przypadków nieprzestrzegania określonych przepisami prawa procedur podejmowania i realizacji decyzji w przedmiocie: prywatyzacji i komercjalizacji,  wsparcia finansowego, udzielania zamówień publicznych, rozporządzania mieniem jednostek sektora finansów publicznych, jednostek otrzymujących środki publiczne, przedsiębiorców z udziałem Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, przyznawania koncesji, zezwoleń, zwolnień podmiotowych i przedmiotowych, ulg, preferencji, kontyngentów, plafonów, poręczeń i gwarancji bankowych;
• kontrola prawidłowości i prawdziwości oświadczeń majątkowych lub oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej osób pełniących funkcje publiczne;
• prowadzenie działalności analitycznej dotyczącej zjawisk występujących w obszarze właściwości CBA oraz przedstawiania w tym zakresie informacji Prezesowi Rady Ministrów, Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Sejmowi oraz Senatowi.

Uprawnienia CBA

Funkcjonariusze CBA działają w granicach zadań określonych w ustawie dla CBA. W ramach swych uprawnień wykonują przede wszystkim czynności operacyjno-rozpoznawcze w celu wykrywania przestępstw o charakterze korupcyjnym, w tym czynności zmierzające do weryfikacji uzyskanych wcześniej informacji o przestępstwie oraz wykrycia sprawców i uzyskania dowodów dla potrzeb postępowania karnego. Czym zajmuje się CBA w praktyce? W ramach własnych kompetencji, CBA może prowadzić kontrolę operacyjną za zgoda sądu, uzyskiwać dostęp do danych telekomunikacyjnych, pocztowych lub internetowych, jak również danych objętych tajemnicą bankową czy przeprowadzać tzw. prowokacje, polegające na nabyciu w sposób niejawny przedmiotów pochodzących z przestępstwa lub których wytwarzanie, posiadanie lub obrót są zabronione, a także przyjęciu lub wręczeniu korzyści majątkowej. Pozyskane w ten sposób dane mogę stanowić materiał dowodowy w postepowaniu karnym.

W ramach postępowania karnego funkcjonariusze CBA wykonują czynności zlecone im przez prokuratora bądź sąd, a w tym zakresie przysługują im kompetencje funkcjonariuszy Policji określone w Kodeksie postepowania karnego. Jeśli zatem CBA przychodzi kogoś zatrzymać i doprowadzić na czynności procesowe, to robi to na polecenie organu postępowania karnego, najczęściej prokuratora.

Pomoc prawna

Czym zajmuje się CBA? Kompetencje CBA – jakkolwiek ograniczone do spraw związanych z korupcją i działalnością godzącą w interesy ekonomiczne państwa – są stosunkowo rozbudowane. Z perspektywy postępowania karnego warto pamiętać, że materiał zgromadzony przez CBA może stanowić podstawę zarzutu – jeżeli czynności funkcjonariuszy podejmowane były na podstawie i w granicach ustawowych kompetencji. Pomoc prawna w przypadku czynności podejmowanych przez CBA zazębia się najczęściej z obroną w postępowaniu karnym, gdyż na tym etapie dowiadujemy się o prowadzonych wcześniej czynnościach operacyjno-rozpoznawczych.

Jeżeli potrzebowaliby Państwo pomocy prawnej w opisanym zakresie, zapraszam na spotkanie w Kancelarii Adwokackiej w Krakowie. Obszar mojej działalności obejmuje nie tylko Kraków, lecz również Katowice, Częstochowę, Kielce, Tarnów czy Rzeszów. W razie potrzeby pomoc prawna może być przy tym świadczona na terenie całego kraju, a spotkanie może odbyć się w trybie zdalnym przy zachowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa.